Barit hakkında genel olarak bilgisi olan var mı? Barit Ocağı nasıl işler...Çıkarılan barit nerelerde kullanılır.
-
Sayın Üyeler,
Site görünümünün gündüz açık renk tema, gece koyu renk tema olacak şekilde otomatik değişmesini sağlayan bir düzenleme yapılmıştır. Görünümün otomatik değişmesini istemiyorsanız, bu ayarı hesap tercihlerinizden kolaylıkla değiştirebilirsiniz. Açık/Koyu temalar arasında ki geçişin otomatik olmasını istemeyen üyelerimiz üst menüde yer alan simgeler yardımıyla da kolayca geçiş yapabilirler.
Site renklerinin günün saatine göre ayarlanmasının göz sağlığına faydaları olduğu için böyle bir düzenleme yapılmıştır. Fakat her üye görünüm rengini tercihine göre kullanmaya devam edebilecektir.
Barit
- Konuyu başlatan Emre Eryiğit
- Başlangıç tarihi
Barit (BaSO4) baryum sülfattan oluşan bir mineraldir. Genellikle beyaz ya da renksizdir , bazen de sarı ve gri olabilir. Baryumun ana kaynağıdır. Işıma yapan şekline bazen Bologna Taşı da denir.
Barit genellikle kireçtaşlarındaki kurşun - çinko damarlarında, sıcak kaynak yataklarında ve hematit cevheriyle birlikte oluşur. Sıklıkla anglesit ve selestit mineralleriyle birlikte bulunur.
Barit ismi Yunanca βαρύς (ağır) sözcüğünden türetilmiştir. Mohs sertliği 3. Kırılma indeksi 1,63. Özgül ağırlığı 4,3-5. Kristal yapısı ortorombiktir.
Barit kullanımı genel olarak üçe ayrılarak incelenir: Sondajlık (%90), kimyasal (%7) ve dolgu malzemesi (%3).
Kaba haliyle, ya da sadece yıkama, sudan geçirme, eleme, yüzdürme ve manyetik ayırma gibi basit işlemlerden geçirilen barit ilk ürün olarak alıcı bulur. Kaba hâldeki baritin çoğunluğu minimum bir saflığa ve yoğunluğa ulaşana kadar işlemden geçirilir. Ağır çimento olarak kullanılan barit ezildikten sonra elenerek aynı büyüklüğe getirilir. Baritin çoğu öğütülerek sanayi ürünlerinde katkı malzemesi olarak ya da petrol veya doğalgaz kuyularını açarken ağırlık yapan katkı malzemesi olarak kullanılır. Dünya üzerinde sondajda kullanılan barit, API 13A uluslararası standardına göre, Türkiye'de ise TS 919 standardına göre üretilmektedir.
Barit boya ve kâğıt yapımında da kullanılır. Her ne kadar baritin içinde ağır metal olan baryum bulunsa da , baryumun yüksek çözünürlüğü nedeniyle birçok hükümet tarafında toksik maddeler arasında sayılmaz.
Kaynak :
Barit genellikle kireçtaşlarındaki kurşun - çinko damarlarında, sıcak kaynak yataklarında ve hematit cevheriyle birlikte oluşur. Sıklıkla anglesit ve selestit mineralleriyle birlikte bulunur.
Barit ismi Yunanca βαρύς (ağır) sözcüğünden türetilmiştir. Mohs sertliği 3. Kırılma indeksi 1,63. Özgül ağırlığı 4,3-5. Kristal yapısı ortorombiktir.
Barit kullanımı genel olarak üçe ayrılarak incelenir: Sondajlık (%90), kimyasal (%7) ve dolgu malzemesi (%3).
Kaba haliyle, ya da sadece yıkama, sudan geçirme, eleme, yüzdürme ve manyetik ayırma gibi basit işlemlerden geçirilen barit ilk ürün olarak alıcı bulur. Kaba hâldeki baritin çoğunluğu minimum bir saflığa ve yoğunluğa ulaşana kadar işlemden geçirilir. Ağır çimento olarak kullanılan barit ezildikten sonra elenerek aynı büyüklüğe getirilir. Baritin çoğu öğütülerek sanayi ürünlerinde katkı malzemesi olarak ya da petrol veya doğalgaz kuyularını açarken ağırlık yapan katkı malzemesi olarak kullanılır. Dünya üzerinde sondajda kullanılan barit, API 13A uluslararası standardına göre, Türkiye'de ise TS 919 standardına göre üretilmektedir.
Barit boya ve kâğıt yapımında da kullanılır. Her ne kadar baritin içinde ağır metal olan baryum bulunsa da , baryumun yüksek çözünürlüğü nedeniyle birçok hükümet tarafında toksik maddeler arasında sayılmaz.
Kaynak :
ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER PROJE ÖDEVİ
Yrd.Doç.Dr.Ata Utku AKÇIL
Hazırlayan:
Volkan SARIYAR
BARİTİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Kimyasal Bileşimi: BaSO4
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Çoğunlukla ince-kalın levhamsı kristalli, kısa-uzun prizmatik; bazen lifsi yada lamelli; tanesel
Sertlik: 3 - 3.5
Özgül Ağırlık: 4.5
Dilinim: {001} mükemmel
Renk ve Şeffaflık:Renksiz, beyaz, gri, sarımsı, kahverengimsi, yeşilimsi, kırmızımsı; şeffaf-yarışeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz
Parlaklık: Camsı
Ayırıcı Özellikleri: Yüksek özgül ağırlığı, dilinimi, kristal şekli, asitte çözünmezlik
Bulunuşu: Orta-düşük sıcaklıkta meydana gelen hidrotermal damarlarda yaygın olarak bulunan bir baryum mineralidir. Bakır, kurşun, çinko, nikel ve gümüş yataklarında, kalsit, kuvars, fluorit, dolomit ve siderit ile birlikte bulunur.
Barit Yataklarının Oluşumu
Damar ve Dolgu Şeklinde Barit Yatakları:Bu tip barit yatakları hidrotermal olarak fay boyunca, çatlak boşluklarında ve breş zonlarında filonlar, damarlar şeklinde oluşmuşlardır.Barit yatakları içerdikleri diğer maddelere göre isimlendirilir.Bunlar; floritli, kurşunlu, koballı, bakırlı, stibnitli, manganlı barit filonlarıdır.
Tabakalanmış Barit Yatakları:Bu tip barit yatakları sedimanter kayaçlar arasında bulunur.Barit zengin kütleler masif ve iyi tanelenmiş şekillerde oluşur.Baritin yanında kuvars, çört, pirit ve demiroksit görülür.Karbonatlar kalsit, viterit, siderit, dolomit, stronsiyanit gibi minerallerdir.
Kalıntı Barit Yatakları:Bu tip yataklar, daha önce oluşmuş barit yataklarının aşınması ve bozulması sonucu, sedimanter kayaçlar arasında oluşmuşlardır.Kolayca eriyen ordovisiyen ve kambriyen yaşlı kireç taşları ile dolomitler içinde barit lifli, ufalanmış kütleler olarak bulunur.Barit; pirit, galen bazen çört ve jaspeoit içermektedir.
Baritle Beraber Bulunan Mineraller
Barit doğada çeşitli minerallerle beraber bulunur.Genellikle gang minerali olarak oluşur.
Baritin beraber bulunduğu mineraller;
*Markasit, barit taneciklerinin ve modellerinin üzerine ince kabuk ve rozetler halinde bulunur.Kabuk kalınlığı üç milimetre kadardır.
*Pirit ve Kalkopirit, filon şeklinde oluşmuş barit yataklarında görülür.
*Sfalerit, galenle beraber barit gangı içine yayılmış olup miktarı galene göre daha azdır.
*Hematit ve Limonit, barit içerisinde en yaygın olan mineraldir. Markasitlerin bozulması sonucu oluşur.
*Mangan, genellikle psilomelan şeklinde barit filonlarında görülür.
*Kuvars, barit levhaları ve yumruları arasında kristaller şeklinde bulunur.
DÜNYA BARİT REZERVLERİ
TÜRKİYEDE DURUM
KULLANIM ALANLARI
Barit, petrol ve doğalgaz aramaları gibi rotari yöntemle derin sondaj kuyularının açılmasında kullanılan sondaj çamurlarının hazırlanmasında yoğunluk arttırıcı katkı olarak kullanılır ve çamurun içindeki oranı %40’a kadar çıkabilir. Dünyadaki barit tüketiminin yaklaşık %90 ı bu amaçla kullanılır.
Sondaj çamuru için yararlı özellikleri yanında açık rengi ve yüksek parlaklığı, düşük yağ emmesi ve yağlar tarafından ıslatılması baritin, akustik malzemelerde, yapıştırıcılarda, sportif eşyalarda (bowling, golf ve tenis topları), halı altlığı, kaymayı önleyici malzemeler, linoleum, kalıp ayırıcılar, boyalar (otomotiv ve aksesuarları için primer ), otomotivde son kat, parlak emayeler, toz kaplamalar, yarı parlak ve parlak lateks ve endüstriyel ve mimari boyalar, kağıt (bristol kartonu, ağır baskı kağıtları, oyun kağıtları), radyasyon kalkanı, kauçuk (yer döşemeleri, ağır inşaat kamyonları için beyaz cidarlı lastikler), üreten köpükler için dolgu ve yoğunluk arttırıcı katkı olarak kullanılabilmesini sağlar. Parlaklığı, sülfürik asitle yıkamak suretiyle arttırılabilir.
Daha yüksek saflık ve parlaklık için sentetik baryum dolgular kullanılabilir.
* BaS+Çinko sülfatın çözeltiden birlikte çöktürülüp kalsine edilmesiyle %70 BaSO4 +%30 ZnS karışımından oluşan Litofon elde edilir; boyada ve ressamların boyalarında kullanılan beyaz bir pigmenttir.
*BaS + Na2SO4 çözeltisinden BaSO4 çöktürülebilir ve blanc fixe olarak adlandırılır: parlaklığı %95-99 seviyesinde olup, tane boyutu 0,5-4 mikron, yoğunluğu 4-4,2 ve sertliği 3-4 MOHS dur. Dolgu olarak (boya, kauçuk, mürekkep, fotoğraf kağıdı) ve tıpta (X ışınları ile mide filmi çekiminde baryum yemeği olarak ve ilaçta) kullanılır.
Barit cam harmanına katıldığında ergitmede ergitici (flux) işlevi gördüğü gibi ,oksitleyici etkisi nedeniyle renk giderici etkisi vardır ve camın parlaklığını, şeffaflığını arttırır.
Yüksek yoğunluğundan,inşaat sektöründe su altı borularının yerleştiril -mesinde ağırlık arttırıcı olarak yararlanılır.
Barit gama ışınımını soğurur ve nükleer kalkanlarda kurşun yerine kullanılabilir.
Yüksek saflıklı barit kimya endüstrisi için girdi olarak kullanılır.
BaCO3: TV ve optik camlarda, seramik sırlarında, porselen emayelerde, ferrit üretiminde ve tuğla üretiminde köpük oluşumunu önlemede.
BaCl2: Çelik sertleştirme tuzları, kaynak yapımında ergitici (flux)bileşiklerde, magnezyum üretiminde ve su arıtmada
BaCl2.2H2O: Sülfatı uzaklaştırmada ve moleküler eleklerin üretiminde
BaO/BaOH: Katı ve sıvı yağların ve mumların dehidratasyonunda / deasidifikasyonunda, metalürjide, yağ ve gres katkılarının üretiminde ve organik baryum tuzları için hammadde olarak
BaNO3: Yeşil havai fişek, iz mermileri, fünye ve patlayıcıların yapımında ve emayelerde
BaTiO3: Seramik kapasitörler
Ba Metali: Elektronik alaşımlarda ve gaz temizleme amacıyla tutucu (getter) olarak kullanılır.
KULLANIM ALANLARINA GÖRE BARİT NİTELİKLERİ
Sondaj Çamuru: Kullanılan baritin yoğunluğu 4.2 ve %92-94 BaSO4 içerikli, suda eriyebilen tuzlar %1’den az, Fe oksit %1-2’yi geçmemeli ve ayrıca %90-95’i 325 mesh’e kadar öğütülmüş olmalıdır.
Cam Sanayinde: Kullanılan baritin, %96-98 BaSO4, %0.1-0.2’den fazla Fe2O3, %1.5’den fazla SiO2 ve AlO3 içermemelidir.
Boya Sanayide: Kullanılan baritin, %9’dan fazla BaSO4, %0.5 Fe2O3, %2’den fazla suda eriyebilen tuzlar, %0.5’den fazla nem, %0.2’den fazla diğer yabancı maddeler içermelidir.
Genel olarak %95’den fazla BaSO4 içerene birinci kalite, %95 BaSO4 içerene de ikinci kalite denebilir.SiO2 oranları ise %1.5-2.5 arası olmalıdır.
BARİTİN HAZIRLAMASI VE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ
Dünyada ve ülkemizde barit üretimi hem yer altı hem de yer üstü işletmesi olarak yapılmaktadır.
Baritin gevrek ve özgül ağırlığı yüksek olması nedeni ile kırma işlemlerinde primer kırmada çeneli kırıcı, sekonder kırmada ise çekiçli kırıcı tercih edilmelidir.
Öğütme işleminde genellikle bilyalı değirmenler tercih edilmektedir.
Baritin zenginleştirilmesinde uygulanacak olan yöntem kullanım alanında istenilen özelliğe göre seçilir.Özgül ağırlığının yüksek olması nedeniyle genellikle gravite ve flotasyon yöntemleri uygulanır.
Gravite yöntemi ile baritin zenginleştirilmesi için barit yıkanır ve kırıcıdan geçirilir.Jig ve sallantılı masada zenginleştirme yapılabilmesi için önce elekle sınıflandırma yapılır.
İnce Barit Artıklarının Flotasyon ile Zenginleştirilmesi
Bu çalışmada, Şarkikaraağaç (Isparta)'da bulunan Başer Maden Sanayinin şlam artıklarından baritin kazanılması amaçlanmıştır. Şlam stoğundan temsili olarak alınan numuneler üzerinde, toplayıcı türü, toplayıcı miktarı, pH ve bastırıcı miktarının flotasyona olan etkisi araştırılmıştır.
Günümüzde rezervlerin azaldığı ve öğütme masraflarının gittikçe arttığı bir ortamda, jıg ve sallantılı masa artıklarının, önemli oranda barit içermesi ve ince boyutta oluşu ile ekonomik açıdan önem kazanmaya başlamıştır. Şlam boyutundaki barit artıklarının flotasyon ile değerlendirilebilmesi son zamanlarda gündeme gelmiştir.
Baryum Sülfat (BaS04), flotasyon ile metalik olmayan mineraller grubunda değerlendirilir. Metalik olmayan minerallerin flotasyon temellerini ilk 1962 yılında Aplan ve Fuerstenau, 1973 yılında Clement ve arkadaşları, Carta ve arkadaşları ortaya atmışlardır. Daha sonraları, 1976 yılında Hanna ve Samasundaran, Smith ve Aklıtar, Fuerstenau ve Palmer tarafından oksitlerin flotasyonu üzerindeki çalışmalar da gündeme gelmiştir.
Barit cevheri flotasyonu, yağ asitleri ve bunların tuzları veya sülfat/sülfonat tipi toplayıcılar kullanılarak yapılmaktadır. Yağ asitleri, kalsit'ide yüzdürdüğünden sülfonatlara nazaran daha düşük tenörlü konsantre vermektedir.
Alkali sülfat ve sülfonatların bant yüzeyine adsorblanma mekanizmalan, Andrew ve Collings tarafından incelenmiş ve toplayıcının baritkristalindeki katyona, stern tabakasında (kimyasal) spesifik adsorblandığı gösterilmiştir.
Ba+2 , barit için potansiyeli belirleyen iyondur ve BaCI2 barit flotasyonunda randımanı artırmaktadır. Mineral yüzeyinin hidratasyon azalması, mineral yüzeyinde kollektör etkisini kuvvetlendirmektedir.
Bu çalışmada, Başer A.Ş.'ye ait % 80'i 75 mikronun altında olan şlam artıklarının (%37.27 BaSCu), flotasyon ile zenginleştirilmesi araştırılmıştır.
En uygun toplayıcı cinsi seçiminde etkin toplayıcı olarak Cytec (ABD) firmasının sülfonat tipi toplayıcısı olan A-845 bulunmuştur.
Test işlemlerinde, pH ayarlayici olarak kullanılan sönmüş kirecin (CaO), barit Rotasyonunda önemli bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Barit ön konsantre tenöründeki düşüklüğünün nedeni ise, gang minerallerinin köpüğe mekanik olarak taşınmasından dolayı olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, basımcı miktarının (NaîSiOs) önemi ortaya çıkmıştır.
Elde edilen ön konsantreye, toplayıcısız iki temizleme aşaması uygulanarak, % 90.10 BaS04 tenörlü % 87.85 verimle temiz konsantre elde edilmesi mümkün olmuştur. Bu konsantrenin yoğunluğu 4.35 gr/cm3 olduğu da belirlenmiştir.
Üç kademe temizleme sonunda, 40 saniyelik köpük alma zamanında % 94.27 BaS04 tenörlü (4.41 gr/cm3), % 48.06 verimle temiz konsantre elde edilebilmiş, 10 saniyelik köpük alma zamanında ise %98.23'lük BaS04 tenörlü ( 4.48 gr/cm3) konsantre % 22.85 verimle elde edilebilmiştir.
Şlam boyutlu malzemeler için son yıllarda geliştirilen yeni bir gravite yöntemi olan MGS (Multi Gravity Separator) ile yapılan barit zenginleştirme testlerinde %92.55 BaS04 tenörlü konsantreyi % 78.41 verimle kazanılmıştır. Bu sonuç, flotasyon testleri ile MGS testlerinin teknolojik ve ekonomik olarak (ilk yatırım ve işletme maliyetlerin açısından) kıyaslanması gereğini ortaya çıkmıştır. Bu kıyaslama, barit sektörüne katkıda bulunması açısından önem arz etmektedir.
Sektörde Üretim Yapan Önemli Kuruluşlar ve Kapasiteleri
kaynaklar: İstanbul Maden İhracatçıları Birliği
Mineral Commodity Summaries,2006
Dünyada Barit Ve Geleceği (Dç. Dr. Mehmet Ayan AÜFF jeoloji mühendisliği-Ankara)
Başer Maden Sanayinin İnce Barit Artıklarının Flotasyon İle Zenginleştirilmesi (5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 2004 İzmir-Türkiye Yrd. Doç. Dr. Vedat Deniz)
DPT Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (Özel İhtisas Komisyonu Raporu)
DPT Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (Özel İhtisas Komisyonu Raporu)
Kaynak : madenciyim.com
Yrd.Doç.Dr.Ata Utku AKÇIL
Hazırlayan:
Volkan SARIYAR
BARİTİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Kimyasal Bileşimi: BaSO4
Kristal Sistemi: Ortorombik
Kristal Biçimi: Çoğunlukla ince-kalın levhamsı kristalli, kısa-uzun prizmatik; bazen lifsi yada lamelli; tanesel
Sertlik: 3 - 3.5
Özgül Ağırlık: 4.5
Dilinim: {001} mükemmel
Renk ve Şeffaflık:Renksiz, beyaz, gri, sarımsı, kahverengimsi, yeşilimsi, kırmızımsı; şeffaf-yarışeffaf
Çizgi Rengi: Beyaz
Parlaklık: Camsı
Ayırıcı Özellikleri: Yüksek özgül ağırlığı, dilinimi, kristal şekli, asitte çözünmezlik
Bulunuşu: Orta-düşük sıcaklıkta meydana gelen hidrotermal damarlarda yaygın olarak bulunan bir baryum mineralidir. Bakır, kurşun, çinko, nikel ve gümüş yataklarında, kalsit, kuvars, fluorit, dolomit ve siderit ile birlikte bulunur.
Barit Yataklarının Oluşumu
Damar ve Dolgu Şeklinde Barit Yatakları:Bu tip barit yatakları hidrotermal olarak fay boyunca, çatlak boşluklarında ve breş zonlarında filonlar, damarlar şeklinde oluşmuşlardır.Barit yatakları içerdikleri diğer maddelere göre isimlendirilir.Bunlar; floritli, kurşunlu, koballı, bakırlı, stibnitli, manganlı barit filonlarıdır.
Tabakalanmış Barit Yatakları:Bu tip barit yatakları sedimanter kayaçlar arasında bulunur.Barit zengin kütleler masif ve iyi tanelenmiş şekillerde oluşur.Baritin yanında kuvars, çört, pirit ve demiroksit görülür.Karbonatlar kalsit, viterit, siderit, dolomit, stronsiyanit gibi minerallerdir.
Kalıntı Barit Yatakları:Bu tip yataklar, daha önce oluşmuş barit yataklarının aşınması ve bozulması sonucu, sedimanter kayaçlar arasında oluşmuşlardır.Kolayca eriyen ordovisiyen ve kambriyen yaşlı kireç taşları ile dolomitler içinde barit lifli, ufalanmış kütleler olarak bulunur.Barit; pirit, galen bazen çört ve jaspeoit içermektedir.
Baritle Beraber Bulunan Mineraller
Barit doğada çeşitli minerallerle beraber bulunur.Genellikle gang minerali olarak oluşur.
Baritin beraber bulunduğu mineraller;
*Markasit, barit taneciklerinin ve modellerinin üzerine ince kabuk ve rozetler halinde bulunur.Kabuk kalınlığı üç milimetre kadardır.
*Pirit ve Kalkopirit, filon şeklinde oluşmuş barit yataklarında görülür.
*Sfalerit, galenle beraber barit gangı içine yayılmış olup miktarı galene göre daha azdır.
*Hematit ve Limonit, barit içerisinde en yaygın olan mineraldir. Markasitlerin bozulması sonucu oluşur.
*Mangan, genellikle psilomelan şeklinde barit filonlarında görülür.
*Kuvars, barit levhaları ve yumruları arasında kristaller şeklinde bulunur.
DÜNYA BARİT REZERVLERİ
TÜRKİYEDE DURUM
KULLANIM ALANLARI
Barit, petrol ve doğalgaz aramaları gibi rotari yöntemle derin sondaj kuyularının açılmasında kullanılan sondaj çamurlarının hazırlanmasında yoğunluk arttırıcı katkı olarak kullanılır ve çamurun içindeki oranı %40’a kadar çıkabilir. Dünyadaki barit tüketiminin yaklaşık %90 ı bu amaçla kullanılır.
Sondaj çamuru için yararlı özellikleri yanında açık rengi ve yüksek parlaklığı, düşük yağ emmesi ve yağlar tarafından ıslatılması baritin, akustik malzemelerde, yapıştırıcılarda, sportif eşyalarda (bowling, golf ve tenis topları), halı altlığı, kaymayı önleyici malzemeler, linoleum, kalıp ayırıcılar, boyalar (otomotiv ve aksesuarları için primer ), otomotivde son kat, parlak emayeler, toz kaplamalar, yarı parlak ve parlak lateks ve endüstriyel ve mimari boyalar, kağıt (bristol kartonu, ağır baskı kağıtları, oyun kağıtları), radyasyon kalkanı, kauçuk (yer döşemeleri, ağır inşaat kamyonları için beyaz cidarlı lastikler), üreten köpükler için dolgu ve yoğunluk arttırıcı katkı olarak kullanılabilmesini sağlar. Parlaklığı, sülfürik asitle yıkamak suretiyle arttırılabilir.
Daha yüksek saflık ve parlaklık için sentetik baryum dolgular kullanılabilir.
* BaS+Çinko sülfatın çözeltiden birlikte çöktürülüp kalsine edilmesiyle %70 BaSO4 +%30 ZnS karışımından oluşan Litofon elde edilir; boyada ve ressamların boyalarında kullanılan beyaz bir pigmenttir.
*BaS + Na2SO4 çözeltisinden BaSO4 çöktürülebilir ve blanc fixe olarak adlandırılır: parlaklığı %95-99 seviyesinde olup, tane boyutu 0,5-4 mikron, yoğunluğu 4-4,2 ve sertliği 3-4 MOHS dur. Dolgu olarak (boya, kauçuk, mürekkep, fotoğraf kağıdı) ve tıpta (X ışınları ile mide filmi çekiminde baryum yemeği olarak ve ilaçta) kullanılır.
Barit cam harmanına katıldığında ergitmede ergitici (flux) işlevi gördüğü gibi ,oksitleyici etkisi nedeniyle renk giderici etkisi vardır ve camın parlaklığını, şeffaflığını arttırır.
Yüksek yoğunluğundan,inşaat sektöründe su altı borularının yerleştiril -mesinde ağırlık arttırıcı olarak yararlanılır.
Barit gama ışınımını soğurur ve nükleer kalkanlarda kurşun yerine kullanılabilir.
Yüksek saflıklı barit kimya endüstrisi için girdi olarak kullanılır.
BaCO3: TV ve optik camlarda, seramik sırlarında, porselen emayelerde, ferrit üretiminde ve tuğla üretiminde köpük oluşumunu önlemede.
BaCl2: Çelik sertleştirme tuzları, kaynak yapımında ergitici (flux)bileşiklerde, magnezyum üretiminde ve su arıtmada
BaCl2.2H2O: Sülfatı uzaklaştırmada ve moleküler eleklerin üretiminde
BaO/BaOH: Katı ve sıvı yağların ve mumların dehidratasyonunda / deasidifikasyonunda, metalürjide, yağ ve gres katkılarının üretiminde ve organik baryum tuzları için hammadde olarak
BaNO3: Yeşil havai fişek, iz mermileri, fünye ve patlayıcıların yapımında ve emayelerde
BaTiO3: Seramik kapasitörler
Ba Metali: Elektronik alaşımlarda ve gaz temizleme amacıyla tutucu (getter) olarak kullanılır.
KULLANIM ALANLARINA GÖRE BARİT NİTELİKLERİ
Sondaj Çamuru: Kullanılan baritin yoğunluğu 4.2 ve %92-94 BaSO4 içerikli, suda eriyebilen tuzlar %1’den az, Fe oksit %1-2’yi geçmemeli ve ayrıca %90-95’i 325 mesh’e kadar öğütülmüş olmalıdır.
Cam Sanayinde: Kullanılan baritin, %96-98 BaSO4, %0.1-0.2’den fazla Fe2O3, %1.5’den fazla SiO2 ve AlO3 içermemelidir.
Boya Sanayide: Kullanılan baritin, %9’dan fazla BaSO4, %0.5 Fe2O3, %2’den fazla suda eriyebilen tuzlar, %0.5’den fazla nem, %0.2’den fazla diğer yabancı maddeler içermelidir.
Genel olarak %95’den fazla BaSO4 içerene birinci kalite, %95 BaSO4 içerene de ikinci kalite denebilir.SiO2 oranları ise %1.5-2.5 arası olmalıdır.
BARİTİN HAZIRLAMASI VE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ
Dünyada ve ülkemizde barit üretimi hem yer altı hem de yer üstü işletmesi olarak yapılmaktadır.
Baritin gevrek ve özgül ağırlığı yüksek olması nedeni ile kırma işlemlerinde primer kırmada çeneli kırıcı, sekonder kırmada ise çekiçli kırıcı tercih edilmelidir.
Öğütme işleminde genellikle bilyalı değirmenler tercih edilmektedir.
Baritin zenginleştirilmesinde uygulanacak olan yöntem kullanım alanında istenilen özelliğe göre seçilir.Özgül ağırlığının yüksek olması nedeniyle genellikle gravite ve flotasyon yöntemleri uygulanır.
Gravite yöntemi ile baritin zenginleştirilmesi için barit yıkanır ve kırıcıdan geçirilir.Jig ve sallantılı masada zenginleştirme yapılabilmesi için önce elekle sınıflandırma yapılır.
İnce Barit Artıklarının Flotasyon ile Zenginleştirilmesi
Bu çalışmada, Şarkikaraağaç (Isparta)'da bulunan Başer Maden Sanayinin şlam artıklarından baritin kazanılması amaçlanmıştır. Şlam stoğundan temsili olarak alınan numuneler üzerinde, toplayıcı türü, toplayıcı miktarı, pH ve bastırıcı miktarının flotasyona olan etkisi araştırılmıştır.
Günümüzde rezervlerin azaldığı ve öğütme masraflarının gittikçe arttığı bir ortamda, jıg ve sallantılı masa artıklarının, önemli oranda barit içermesi ve ince boyutta oluşu ile ekonomik açıdan önem kazanmaya başlamıştır. Şlam boyutundaki barit artıklarının flotasyon ile değerlendirilebilmesi son zamanlarda gündeme gelmiştir.
Baryum Sülfat (BaS04), flotasyon ile metalik olmayan mineraller grubunda değerlendirilir. Metalik olmayan minerallerin flotasyon temellerini ilk 1962 yılında Aplan ve Fuerstenau, 1973 yılında Clement ve arkadaşları, Carta ve arkadaşları ortaya atmışlardır. Daha sonraları, 1976 yılında Hanna ve Samasundaran, Smith ve Aklıtar, Fuerstenau ve Palmer tarafından oksitlerin flotasyonu üzerindeki çalışmalar da gündeme gelmiştir.
Barit cevheri flotasyonu, yağ asitleri ve bunların tuzları veya sülfat/sülfonat tipi toplayıcılar kullanılarak yapılmaktadır. Yağ asitleri, kalsit'ide yüzdürdüğünden sülfonatlara nazaran daha düşük tenörlü konsantre vermektedir.
Alkali sülfat ve sülfonatların bant yüzeyine adsorblanma mekanizmalan, Andrew ve Collings tarafından incelenmiş ve toplayıcının baritkristalindeki katyona, stern tabakasında (kimyasal) spesifik adsorblandığı gösterilmiştir.
Ba+2 , barit için potansiyeli belirleyen iyondur ve BaCI2 barit flotasyonunda randımanı artırmaktadır. Mineral yüzeyinin hidratasyon azalması, mineral yüzeyinde kollektör etkisini kuvvetlendirmektedir.
Bu çalışmada, Başer A.Ş.'ye ait % 80'i 75 mikronun altında olan şlam artıklarının (%37.27 BaSCu), flotasyon ile zenginleştirilmesi araştırılmıştır.
En uygun toplayıcı cinsi seçiminde etkin toplayıcı olarak Cytec (ABD) firmasının sülfonat tipi toplayıcısı olan A-845 bulunmuştur.
Test işlemlerinde, pH ayarlayici olarak kullanılan sönmüş kirecin (CaO), barit Rotasyonunda önemli bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Barit ön konsantre tenöründeki düşüklüğünün nedeni ise, gang minerallerinin köpüğe mekanik olarak taşınmasından dolayı olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, basımcı miktarının (NaîSiOs) önemi ortaya çıkmıştır.
Elde edilen ön konsantreye, toplayıcısız iki temizleme aşaması uygulanarak, % 90.10 BaS04 tenörlü % 87.85 verimle temiz konsantre elde edilmesi mümkün olmuştur. Bu konsantrenin yoğunluğu 4.35 gr/cm3 olduğu da belirlenmiştir.
Üç kademe temizleme sonunda, 40 saniyelik köpük alma zamanında % 94.27 BaS04 tenörlü (4.41 gr/cm3), % 48.06 verimle temiz konsantre elde edilebilmiş, 10 saniyelik köpük alma zamanında ise %98.23'lük BaS04 tenörlü ( 4.48 gr/cm3) konsantre % 22.85 verimle elde edilebilmiştir.
Şlam boyutlu malzemeler için son yıllarda geliştirilen yeni bir gravite yöntemi olan MGS (Multi Gravity Separator) ile yapılan barit zenginleştirme testlerinde %92.55 BaS04 tenörlü konsantreyi % 78.41 verimle kazanılmıştır. Bu sonuç, flotasyon testleri ile MGS testlerinin teknolojik ve ekonomik olarak (ilk yatırım ve işletme maliyetlerin açısından) kıyaslanması gereğini ortaya çıkmıştır. Bu kıyaslama, barit sektörüne katkıda bulunması açısından önem arz etmektedir.
Sektörde Üretim Yapan Önemli Kuruluşlar ve Kapasiteleri
kaynaklar: İstanbul Maden İhracatçıları Birliği
Mineral Commodity Summaries,2006
Dünyada Barit Ve Geleceği (Dç. Dr. Mehmet Ayan AÜFF jeoloji mühendisliği-Ankara)
Başer Maden Sanayinin İnce Barit Artıklarının Flotasyon İle Zenginleştirilmesi (5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 2004 İzmir-Türkiye Yrd. Doç. Dr. Vedat Deniz)
DPT Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (Özel İhtisas Komisyonu Raporu)
DPT Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (Özel İhtisas Komisyonu Raporu)
Kaynak : madenciyim.com