Ege Üniversitesi Biyomühendislik Fakültesi'ndeki bilim insanları dünyayı kurtaracak bir proje üzerinde çalışıyor. "Çöp ve çamurla çalışan otobüs"...
http://g1203.hizliresim.com/v/y/3xyqx.jpg
Ege Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü'ndeki “Çevre Biyoteknolojisi ve Biyoenerji Laboratuvarı'nın kurucusu Profesör Doktor Nuri Azbar, sorularımızı yanıtladı:
- Petrol bitiyor, ona alternatif onlarca çözüm konuşuluyor, neden? Petrol fosil bazlı bir yakıt ve en önemlisi de sınırlı miktarda rezervlerde bulunan ve çok yakın bir gelecekte de bitmesi kesin gözü ile bakılan bir yakıt. Petrolün coğrafik olarak dağılımındaki heterojenlik de zaten günümüzdeki bazı coğrafyalardaki siyasal istikrarsızlıkların da ana nedeni. Petrolün ve diğer fosil bazlı yakıtların giderek artan tüketimleri ya da insanoğlu tarafından hoyratça kullanımları çevre üzerinde de son derece olumsuz çıktılara neden olmaktadır. Küresel ısınmaya bağlı olarak bilim adamlarının kaygı ile baktıkları iklim değişikliği ise insanoğlu varlığını yegane tehdit eden olgulardan bir tanesi. Küresel ısınmanın temelinde fosil bazlı yakıtların kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan ve atmosferdeki derişimi giderek artan karbondioksit emisyonları var. Bu nedenle çok acil olarak fosilden bağımsız alternatif ve yenilenebilir (sürdürülebilir) çevre ile dost enerji alternatiflerine ihtiyaç var. Halk aranda çöp şeklinde ifade edilen kentsel katı atıklar ise insanoğlunun küresel olarak uğraştığı diğer önemli sorunlardan bir tanesi. Atık olarak görülen çöp aslında bir değerli bir kaynak, içerisinde ekonomiye geri kazandırılabilecek bir çok bileşenin yanında barındırdığı enerji içeriği ile de önemli bir kaynak. Ülkelerin ekonomik refah seviyelerine bağlı olarak kişi başına ortalama yılda 350-1000 kg çöp oluşumu beklenir. Bu bağlamda Türkiye’de kişi başına 500 kg alındığında 35 milyon ton çöpün üretildiği söylenebilir. Çöpün içerisinde değişik oranlarda bulunan ve ekonomiye geri kazandırılabilecek olan cam, metali plastik v.b malzemeler yanında zengin bir organik içeriği de vardır.Bu organik içerik kendi haline bırakıldığında küresel ısınmaya neden olan karbondioksitten 21 misli daha tehlikeli etkisi olabilen metan gazı üretim söz konusudur. Oysaki bu organik içerik gömülerek yok edilmesi gereken bir atık değil bir kaynak olarak görüldüğünde hem alternatif ve çevreci bir yakıt (biyoyakıt) hem de gübre fakiri olan ülkemiz açısından da son derece önemli olan kompost ürün elde etme potansiyeli sunmaktadır. Diğer bir konu ise enerji güvenliğidir. Ülkemiz maalesef petrole ve benzeri (doğal gaz) dayalı enerji açısından % 90 üzerinde yurt dışı kaynaklarına bağımlıdır. Oysaki öz kaynaklarımızın bu meyanda kullanımı enerji açısından da bizi hem çevreci hem de güvenli bir pozisyon almamız sağlayacaktır.
- Sizin "çöp ve çamurla çalışan otobüs" projeniz bu anlamda çok önemli. Bu otobüslerde çöp ve çamurdan nasıl enerji elde ediliyor?Ege Üniversitesi Biyomühendislik Bölümünde kurucusu olduğum “Çevre Biyoteknolojisi ve Biyoenerji Laboratuvarında” yaptığımız çalışmalar çöpün ve arıtma tesislerinden çıkan biyolojik çamurun (çok kıymetli organik biyokütledir) kentsel toplu ulaştırma sistemleri başta olmak üzere bir çok araçta petrole alternatif olarak çevreci bir biyoyakıt olarak kullanım potansiyelini ortaya koymaktadır. Bu enerji çöpten nasıl elde ediliyor sorusuna gelince, yanıt doğada yatıyor ve doğanın mühendislik yapılarında taklit edilmesi ya da başka bir deyişle mimiklenmesi bu noktada devreye giriyor. Bu bağlamda çevre ile dost bakteriler yardımı ile çöpün ve biyolojik çamurun içindeki organik maddeler metan gazına dönüştürülmektedir. Halk arasında biyogaz diye de bilnen bu gaz karılım saflaştırıldığında doğal gaz ile aynı özelliklere ve yüksek enerji içeriğine sahip bir biyoyakıt olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu saflaştırılmış gaz toplu taşımacılıkta ve özel araçlarda çok rahatlıkla kullanılabildiği gibi CHP tipi jeneratörlerde yakılarak da çevreci elektrik üretim imkanları sunmaktadır.
-Böylece çöp alanlarının dolması sorununa da bir anlamda çözüm de gelmiş olacak mı?Kesinlikle evet, bu yaklaşımın en önemli çıktılarından birisi de çöp depolama alanlarına artık ihtiyaç duyulmaması olacaktır. Gaz üretimi tamamlandıktan sonra geriye kalan katı kısım kompostlanarak tarım alanlarında, park ve bahçelerde çok verimli bir şekilde kullanılabilmektedir.
-Bu pahalı bir sistem midir?Bu teknolojinin sağladığı faydalar göz önüne alındığında ve ortaya çıkan biyoyakıtın değeri düşünüldüğünde yapılan yatırımın amortismanı son derece yüksektir.
-Uygulaması kolay bir sistem midir?Teknolojinin temel esasları aslında 100 yılı aşkın bir zamandır bilinmektedir. Doğal olarak belli bir mühendislik temel bilgisi ev alt yapısı gerektirmektedir. Ancak ülkemizde bu alt yapı mevcuttur. Yurt dışından teknoloji transferi yapmak yerine kendi öz kaynaklarımızla bu projeleri hayat geçirebilmek için Üniversite-Sanayi işbirliğini azami derecede hayata geçirmek ve mevcut bilimsel çalışmaları desteklemek kaçınılmazdır.
-Ne zaman hayata geçebilecek?Ülkemizde bugüne kadar çöpten biyogaz elde edilmesi üzerine çalışmalar deponi gazının değerlendirilmesi şeklinde yapılmakta idi, ancak sayıları çok az olmakla beraber bazı özel girişimler de bu teknolojinin kullanıldığını görmek ümit vermektedir.
-Projenin yaygınlaşması için nelere ihtiyaç var?
Sorun teknik değil idaridir, yani karar mevkiinde olan mekanizmaların bu yönde bilgilendirilmesi ve farkındalık yaratılması gerekmektedir. Kyoto protokolüne taraf olmuş ülkemizin karbondioksit emisyonlarını önemli oranda azaltması gerekmektedir, bu meyanda çöpten ve artıma çamurlarından bu şekilde yararlanım son derece önemlidir. İlgili Kamu birimlerinin özellikle yöneticilerinin , Belediyelerin bu konuda en hızlı şekilde bilgilendirilmesi ve farkındalık yaratılması gerekiyor. Yani “eğitim şart”
-Dünyada bu tür uygulamalar var mı?Kesinlikle evet. Almaya, Norveç, Finlandiya başta olmak üzere bir çok Avrupa ülkesinde ve Amerika’da uzun yıllarıdır yaygın ve başarılı ile kullanılan teknolojilerdir.
KAYNAK: ntvmsnbc
Güncelleme: 28 Mart. 2012 Çarşamba