Aşağıdaki otobüsün içinde tutunma kollarına dikkat edelim.
Burada reklamlar var. Hepsinde var. A-B diye bir şey ortaya atalım. Siz şimdi otobüse bindiğiniz zaman bu reklamlar (A diyelim) siz isteseniz de istemesiniz de bilinçaltınıza yerleştirildi bile. Zaman zaman karşınıza başka yerlerde de çıkacak ve yarın bir gün yaşadığınız zaman bilinçaltınıza giren mesajla birlikte kafanıza tamamen oturmuş olacak bu A reklamı. Halbuki B bundan daha iyiydi ama A'nın reklam çalışması başarılı olduğu için ve bilinçaltınıza girmeyi başardığı için A daha iyi oldu.
Siz bunlardan uzak olduğunuzu, bir ilginizin olmadığını sanıyorsunuz ama tam aksine yanılıyorsunuz. Sübliminal mesajların gerçekten etkili olup olmadığı her ne kadar tartışma konusu olsa da, elde edilen bulgular, sübliminal mesajların insanların "karar verme" mekanizmaları üzerinde etkili olduğu yönündedir. Açıkçası ben bunun da kararını sizlere bırakacağım, şimdilik girizgahı yapalım konuya.
Öncelikle, şu ticari kaygı ile yapılan, kurnaz sübliminal mesaj örneklerinden bahsedelim ki konuya fransız olanlar anlasınlar mevzunun ne olduğunu.
Bu, Fedex adlı kargo firmasının logosudur.
Eğer dikkatli gözlerle bakarsanız göreceksiniz ki, bu logoda bir ok işareti bulunmaktadır.
Peki neden bir ok işareti vardır? Elbetteki zihninizde ileriyi ve çabukluğu canlandırması için. Bir kargo firması için oldukça başarılı bir logo.
Eğer bu okun tesadüfen orada bulunduğunu ileri sürüyorsanız, "E ve x harfleri yanyana gelmiş, ne var ki bunda?" diye düşünüyorsanız, o halde size Fedex'in Arap versiyonunu göstermek isterim. Resmi sayfaları da şudur:
Şekil A'da gördüğünüz üzere ok yine orada.
Fakat bu sefer ok sola doğrudur, uluslararası versiyonunda ise sağa doğruydu.
Bunun sebebi malumunuz Arapça'nın sağdan sola okunuyor olmasıdır. Şu an internet browser'ınızda "ileri" gitmek isteyecek olursanız, sağa doğru olan ok işaretine tıklamanız gerekir çünkü bu yazmakta olduklarımı soldan başlayarak sağa doğru okuyorsunuzdur, o yüzden size hitap eden Fedex logosundaki ok işareti de sağa doğrudur. Fakat Arapça sağdan sola okunan bir dil olduğu için, bu logodaki ok da sola doğrudur.
Örneğin Amazon.com'un logosu da gerçekten bir reklamcılık başarısıdır, şöyle ki:
Bu logoda a'dan z'ye uzanan ok, "A'dan Z'ye her şeyi bizde bulabilirsiniz" anlamına gelmektedir. Ve öte yandan resme genel olarak şöyle bir baktığınızda, bu ok, logoda sanki gülen bir surat varmış izlenimi yaratmaktadır. Oldukça zekice tasarlanmış bir logo (ironi yapmıyorum yani, cidden zekice).
Veya Downy adlı yumuşatıcının şu ambalajına bakalım:
Bu ambalaja baktığınızda da kendinizi daha iyi hissetmeniz ve bu ürüne yönelmeniz için gizlenen gülen bir kalp vardır.
Bunun gibi mesela.
Bunlara aslında sübliminal mesaj demekten ziyade, başarılı reklamcılık uygulamaları demek daha uygun olur.
Şimdi de şu meşhur KFC'nin bir reklamına göz atalım, da burada.
Dikkatinizi çeken bir şey oldu mu? Zoom yapalım o zaman birazcık.
Gördüğünüz üzere marulların arasına gizlenmiş 1 dolar vardır.
Peki neden bir para koyarlar ki?
Zİra reklamın esas vurguladığı şey zaten bu snacker'ın 99 cent, yani çok ucuz olduğudur. Snacker'ın içindeki 1 dolar da bilinçaltınıza bu üründen satın almanın "kârlı" bir iş olacağı mesajını verir.
Buraya kadar gösterdiğim sübliminal mesajlar tamamen "ticari" amaçla yapılmış işlerdi. Her ne kadar sübliminal mesajlar hukuken yasak olsa da, gördüğünüz ve göreceğiniz üzere bu yalnızca "kağıt üzerinde" bir yasaktır ve sıklıkla ihlal edilir. Bugün otobüste, takside, vapurda, trende hatta çalıştığınız işyerinde bile neler neler var ama siz bunu bilmiyorsunuz. Öyle taktiksel çalışmalar yapılıyor ki, anlat anlat bitmez. Kaldı ki, az önce de dediğim gibi siz farkında olmadan bilinçaltınıza depolanıyor hepsi.
Mesela ABD'ye günümüzde hala Amerika diye hitap edenler var ki, ben bile bazen istemeden de olsa ederim. Halbuki Amerika kıtadır, ülke değil. Bu uyanık ABD öyle bir çalıştı ki, bugün nereye giderseniz gidin herkes ABD'ye Amerika diye hitap ediyor. Tamam Amerika diyorsun da, nasıl ama? Canada mı, Brezilya mı? Arjantin mi? Yani bir kıta üzerinde var olan bir ülkeye sen nasıl kıta ismi ile hitap ediyorsun?
İşte bu başarılı bir bilinçaltı çalışmasıdır. Filmlerde, haberlerde, şarkılarda yıllarca bunu yedirdiler herkese.
Neyse şimdilik bu kadar.
Burada reklamlar var. Hepsinde var. A-B diye bir şey ortaya atalım. Siz şimdi otobüse bindiğiniz zaman bu reklamlar (A diyelim) siz isteseniz de istemesiniz de bilinçaltınıza yerleştirildi bile. Zaman zaman karşınıza başka yerlerde de çıkacak ve yarın bir gün yaşadığınız zaman bilinçaltınıza giren mesajla birlikte kafanıza tamamen oturmuş olacak bu A reklamı. Halbuki B bundan daha iyiydi ama A'nın reklam çalışması başarılı olduğu için ve bilinçaltınıza girmeyi başardığı için A daha iyi oldu.
Siz bunlardan uzak olduğunuzu, bir ilginizin olmadığını sanıyorsunuz ama tam aksine yanılıyorsunuz. Sübliminal mesajların gerçekten etkili olup olmadığı her ne kadar tartışma konusu olsa da, elde edilen bulgular, sübliminal mesajların insanların "karar verme" mekanizmaları üzerinde etkili olduğu yönündedir. Açıkçası ben bunun da kararını sizlere bırakacağım, şimdilik girizgahı yapalım konuya.
Öncelikle, şu ticari kaygı ile yapılan, kurnaz sübliminal mesaj örneklerinden bahsedelim ki konuya fransız olanlar anlasınlar mevzunun ne olduğunu.
Bu, Fedex adlı kargo firmasının logosudur.
Eğer dikkatli gözlerle bakarsanız göreceksiniz ki, bu logoda bir ok işareti bulunmaktadır.
Peki neden bir ok işareti vardır? Elbetteki zihninizde ileriyi ve çabukluğu canlandırması için. Bir kargo firması için oldukça başarılı bir logo.
Eğer bu okun tesadüfen orada bulunduğunu ileri sürüyorsanız, "E ve x harfleri yanyana gelmiş, ne var ki bunda?" diye düşünüyorsanız, o halde size Fedex'in Arap versiyonunu göstermek isterim. Resmi sayfaları da şudur:
Şekil A'da gördüğünüz üzere ok yine orada.
Fakat bu sefer ok sola doğrudur, uluslararası versiyonunda ise sağa doğruydu.
Bunun sebebi malumunuz Arapça'nın sağdan sola okunuyor olmasıdır. Şu an internet browser'ınızda "ileri" gitmek isteyecek olursanız, sağa doğru olan ok işaretine tıklamanız gerekir çünkü bu yazmakta olduklarımı soldan başlayarak sağa doğru okuyorsunuzdur, o yüzden size hitap eden Fedex logosundaki ok işareti de sağa doğrudur. Fakat Arapça sağdan sola okunan bir dil olduğu için, bu logodaki ok da sola doğrudur.
Örneğin Amazon.com'un logosu da gerçekten bir reklamcılık başarısıdır, şöyle ki:
Bu logoda a'dan z'ye uzanan ok, "A'dan Z'ye her şeyi bizde bulabilirsiniz" anlamına gelmektedir. Ve öte yandan resme genel olarak şöyle bir baktığınızda, bu ok, logoda sanki gülen bir surat varmış izlenimi yaratmaktadır. Oldukça zekice tasarlanmış bir logo (ironi yapmıyorum yani, cidden zekice).
Veya Downy adlı yumuşatıcının şu ambalajına bakalım:
Bu ambalaja baktığınızda da kendinizi daha iyi hissetmeniz ve bu ürüne yönelmeniz için gizlenen gülen bir kalp vardır.
Bunun gibi mesela.
Bunlara aslında sübliminal mesaj demekten ziyade, başarılı reklamcılık uygulamaları demek daha uygun olur.
Şimdi de şu meşhur KFC'nin bir reklamına göz atalım, da burada.
Dikkatinizi çeken bir şey oldu mu? Zoom yapalım o zaman birazcık.
Gördüğünüz üzere marulların arasına gizlenmiş 1 dolar vardır.
Peki neden bir para koyarlar ki?
Zİra reklamın esas vurguladığı şey zaten bu snacker'ın 99 cent, yani çok ucuz olduğudur. Snacker'ın içindeki 1 dolar da bilinçaltınıza bu üründen satın almanın "kârlı" bir iş olacağı mesajını verir.
Buraya kadar gösterdiğim sübliminal mesajlar tamamen "ticari" amaçla yapılmış işlerdi. Her ne kadar sübliminal mesajlar hukuken yasak olsa da, gördüğünüz ve göreceğiniz üzere bu yalnızca "kağıt üzerinde" bir yasaktır ve sıklıkla ihlal edilir. Bugün otobüste, takside, vapurda, trende hatta çalıştığınız işyerinde bile neler neler var ama siz bunu bilmiyorsunuz. Öyle taktiksel çalışmalar yapılıyor ki, anlat anlat bitmez. Kaldı ki, az önce de dediğim gibi siz farkında olmadan bilinçaltınıza depolanıyor hepsi.
Mesela ABD'ye günümüzde hala Amerika diye hitap edenler var ki, ben bile bazen istemeden de olsa ederim. Halbuki Amerika kıtadır, ülke değil. Bu uyanık ABD öyle bir çalıştı ki, bugün nereye giderseniz gidin herkes ABD'ye Amerika diye hitap ediyor. Tamam Amerika diyorsun da, nasıl ama? Canada mı, Brezilya mı? Arjantin mi? Yani bir kıta üzerinde var olan bir ülkeye sen nasıl kıta ismi ile hitap ediyorsun?
İşte bu başarılı bir bilinçaltı çalışmasıdır. Filmlerde, haberlerde, şarkılarda yıllarca bunu yedirdiler herkese.
Neyse şimdilik bu kadar.
