kazan patlamaları genelde kazandaki iç basıncın aniden, sınır değerlerin ya da başka bir deyişle tasarım değerlerinin çok üzerine çıkması şartıyla gerçekleşir. patlama kimyasal reaksiyonlar sonucunda oluşan bir çeşit infilak şeklinde değildir. kazan patlaması yüksek sıcaklıkta, kazan içindeki gazların ani genleşmesi sonucu bulunduğu kapta tahribata yol açarak kazanı parçalaması şeklinde tarif edilir.
patlamalar,
♦uzun süre susuz kalmasına rağmen ısıtılmaya devam edilmiş kazanlarda (kuru ve aşırı ısınan kazana) su takviyesi yapıldığında,
♦seviye göstergeleri okunmadan uzun süre kurumaya yakın çalıştırıldığında,
♦işin ehli olmayan operatörlerin yanlış, gecikmiş müdahaleleri sonucunda,
♦kazan termostatının devre dışı kaldığı arızalarda,
♦aşırı ısınma ardından kazana çabuk soğutmak için su verildiğinde gerçekleşmektedir.
özellikle gece vardiyalarında yani operatörlerin işletmeye en az özen gösterdiği saatlerde kazan patlamaları daha sık görülür.
yanlış sıcaklık okumaları, su seviyesinin yanlış tayini ve yanlış sıcaklık düşürme yöntemleri hatalı işletme kaynaklı, her tür kontrol cihazının bozulması (ve bu sebepten devre dışı bırakılmasına göz yumulması) hatalı ve eksik bakım kaynaklı kazalara davetiye çıkarır.
basınçlı kapların 90 santigrat derecede çalışması genel kabul gören bir işletme tipi. sorun bu sıcaklığın üstüne çıkmış ve soğutulması gerektiği yerde aksine ısıtılmaya devam edilmiş kazanların suyla beslenmesinde. kazan bu hallerde yerinden fırlayıp bulunduğu dairenin tavanını/çatısını da delip metrelerce havalanabiliyor. havalanma kazanların geometrisiyle alakalı sanırım, zira üst kısımları genelde silindirik oluyor, bu yüzden iç basınç atrışına mukavemet daha yüksek ama alt kısımda prizmatik yanma odasında sızıntı başlarsa yırtılma daha kolay. (bir de yapılarda betonarme hesaplar üstten etkiyen yüklere göre yapıldığından ani ve kuvvetli çarpmalarda beton tabliyeler alttan aldıkları darbeye dayanamıyor, bu sebepten üst katlar tehlikede)
velhasıl, yakın kazanlardan biri hatalı işletiliyorsa ve patlarsa ikinci kazana verebileceği zarar yapıya vereceği zarardan daha fazla olamaz. hatta bence işletmedeki diğer basınçlı kazan kendi iç basıncı dıştan gelen darbeyi dengelemeye yardımcı olacağından o kadar da tehlikeli durumda değil.
doğalgaz ile çalışan sistemlerde yanma sonucu infilak ayrı bir konu tabii. ama onun da ana gaz dağıtım hattını kapatır kapatmaz tehlike olmaktan çıkacağı kesin gibi.
tabii yine de kaza haberlerine göz gezdirmekte fayda var. benim duyduğum buna benzer olaylarda rastlamadım ama olmayacağından da yüzde yüz emin değilim.