Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre vakalarda artış olan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi’nde de Koronavirüs kadar dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu yıl 10 Haziran itibariyle Türkiye genelinde Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) vaka sayısı geçen yıla göre artış göstererek 480’e ulaştı, 15 kişi ise hayatını kaybetti.
KKKA hastalığı ülkemizde ilk olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA vakaları, hastalığın başlıca bulaştırıcısı olan kenelerin aktifleştiği dönemden başlayarak ülkemizde bahar ve yaz aylarında görülmektedir.
1. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Nedir?
Ateş ve kanamayla seyreden ölümcül bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık etkeni hastalıkla aynı ismi taşıyan bir virüstür.
Özellikle yaz ve sonbahar aylarında görülen KKKA hastalığı, kene tutunması, keneyle temas, enfekte hayvan ve insanla korunaksız temas sonucunda bulaşabilen bir enfeksiyon hastalığıdır.
Hastalık, virüs taşıyan hayvanların ve hasta kişilerin kan ve vücut sıvılarıyla korunmasız temas sonucunda da insanlara bulaşabiliyor.
2. İnsandan İnsana Bulaşması Mümkün mü?
Kene, hastalığın bulaşmasında önemli bir vektör olmasına rağmen, daha ileri ikincil vakalar insandan insana bulaş yoluyla KKKA yayılır. Hastalık sıklıkla virüs içeren kan ve vücut sıvılarına deri veya mukozal maruziyet sonucunda insandan insana bulaşır.
Hastalık, hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanların kan ve idrar gibi vücut sıvılarına çıplak el ile temas edilmemelidir.
3. Hastalık Belirtileri
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, kanamalı hastalığa ilerleyen ve spesifik olmayan ateş ile başlar.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, aniden başlayan baş ağrısı, baş dönmesi, yüksek ateş, bel ağrısı, eklem ağrısı, karın ağrısı ve kusma gibi başlangıç belirtileri gösterir. Gözlerde, yüzde, boğazda kızarıklık ve damakta kırmızı lekeler yaygın olarak görülen belirtilerdir. Sarılık ve şiddetli vakalarda bilinç bulanıklığı da bu belirtilere eşlik edebilir.
Daha ileri evrelerde cilt altı kanamalara bağlı deride ciddi morarma, şiddetli burun kanaması ve enjeksiyon bölgelerinde kontrolsüz kanamalar görülür. Kanama deri ve mukoza dışında, iç organlarda da görülebilir. İç kanama kan dolaşımında çöküntü veya şok sendromu ile sonuçlanabilir.
Hastalığın ikinci haftasında karaciğer, böbrek veya dolaşım bozukluğu ölümle sonuçlanabilir. Araştırmalara göre hastalığın neredeyse %50 oranında ölümcül seyrettiği tespit edilmiştir.
Virüsün alınma şekline bağlı olarak hastalığın 1-14 gün arasında kuluçka süresi vardır:
• Hastalığın kuluçka süresi kene tarafından tutunma ile virüsün alınmasını müteakip genellikle 1-3 gün en fazla 9 gün olabilmektedir.
• Enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temas sonucu bulaşmalarda ise bu süre 5-6 gün, en fazla 13 gün olabilmektedir.
4. Kenelere Karşı Alınması Gereken Tedbirler
Kene olma ihtimali olan yerlerde (RES sahaları, hayvanların otladığı alanlar, yeşilliklerin olduğu sahalar) mutlaka çoraplarınızı pantolonların üzerine çekerek ya da iş çizmesi (çelik burunlu, çelik tabanlı) giyerek vücuda girmesini engellemelisiniz.
Kene olma ihtimali olan yerlerde mutlaka uzun kollu giyilmesi gerekiyor, kısa kollu kıyafetlerden kaçınmalısınız.
Hayvanların üzerindeki keneye, hayvanların kan ve idrarına çıplak elle dokunulmamalıdır.
Sahadan dönüşte muhakkak vücudumuzu kene açısından kontrol etmelisiniz:
o Vücudun ve elbiselerin her yerine dikkatlice bakılmalıdır.
o Vücudun özellikle diz arkası,
o Koltuk altları,
o Kulak arkası,
o Ense,
o Saç dipleri,
o Kasıklar.
5. Kene Isırdığında Ne Yapılmalı?
Vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gitmek gerekir (keneyi kendi kendinize çıkarmanız ciddi sorunlara yol açabilir, acilen sağlık kuruluşlarında çıkarılması lazım).
Hastaneye gidene kadar geleneksel yanlış bilgilerle kesinlikle vazelin, tırnak cilası, nane yağı ya da sıcak kibrit gibi maddeler kullanılmamalıdır. Çünkü bu gibi maddeler kenede bulunan enfekte sıvıların cilde salınmasına neden olabilir.
6. Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin Aşısı Var mı?
Bugün için etkinliği kanıtlanmış ve kabul görmüş uygulanabilir bir aşısı bulunmamaktadır.
7. Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin Tedavisi Var mı?
Maalesef bugün için hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır.
Hastaya verilen destek tedavisi ile yardımcı olunmaya çalışılmaktadır.
KKKA hastalığı ülkemizde ilk olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA vakaları, hastalığın başlıca bulaştırıcısı olan kenelerin aktifleştiği dönemden başlayarak ülkemizde bahar ve yaz aylarında görülmektedir.
1. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Nedir?
Ateş ve kanamayla seyreden ölümcül bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık etkeni hastalıkla aynı ismi taşıyan bir virüstür.
Özellikle yaz ve sonbahar aylarında görülen KKKA hastalığı, kene tutunması, keneyle temas, enfekte hayvan ve insanla korunaksız temas sonucunda bulaşabilen bir enfeksiyon hastalığıdır.
Hastalık, virüs taşıyan hayvanların ve hasta kişilerin kan ve vücut sıvılarıyla korunmasız temas sonucunda da insanlara bulaşabiliyor.
2. İnsandan İnsana Bulaşması Mümkün mü?
Kene, hastalığın bulaşmasında önemli bir vektör olmasına rağmen, daha ileri ikincil vakalar insandan insana bulaş yoluyla KKKA yayılır. Hastalık sıklıkla virüs içeren kan ve vücut sıvılarına deri veya mukozal maruziyet sonucunda insandan insana bulaşır.
Hastalık, hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanların kan ve idrar gibi vücut sıvılarına çıplak el ile temas edilmemelidir.
3. Hastalık Belirtileri
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, kanamalı hastalığa ilerleyen ve spesifik olmayan ateş ile başlar.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, aniden başlayan baş ağrısı, baş dönmesi, yüksek ateş, bel ağrısı, eklem ağrısı, karın ağrısı ve kusma gibi başlangıç belirtileri gösterir. Gözlerde, yüzde, boğazda kızarıklık ve damakta kırmızı lekeler yaygın olarak görülen belirtilerdir. Sarılık ve şiddetli vakalarda bilinç bulanıklığı da bu belirtilere eşlik edebilir.
Daha ileri evrelerde cilt altı kanamalara bağlı deride ciddi morarma, şiddetli burun kanaması ve enjeksiyon bölgelerinde kontrolsüz kanamalar görülür. Kanama deri ve mukoza dışında, iç organlarda da görülebilir. İç kanama kan dolaşımında çöküntü veya şok sendromu ile sonuçlanabilir.
Hastalığın ikinci haftasında karaciğer, böbrek veya dolaşım bozukluğu ölümle sonuçlanabilir. Araştırmalara göre hastalığın neredeyse %50 oranında ölümcül seyrettiği tespit edilmiştir.
Virüsün alınma şekline bağlı olarak hastalığın 1-14 gün arasında kuluçka süresi vardır:
• Hastalığın kuluçka süresi kene tarafından tutunma ile virüsün alınmasını müteakip genellikle 1-3 gün en fazla 9 gün olabilmektedir.
• Enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temas sonucu bulaşmalarda ise bu süre 5-6 gün, en fazla 13 gün olabilmektedir.
4. Kenelere Karşı Alınması Gereken Tedbirler
Kene olma ihtimali olan yerlerde (RES sahaları, hayvanların otladığı alanlar, yeşilliklerin olduğu sahalar) mutlaka çoraplarınızı pantolonların üzerine çekerek ya da iş çizmesi (çelik burunlu, çelik tabanlı) giyerek vücuda girmesini engellemelisiniz.
Kene olma ihtimali olan yerlerde mutlaka uzun kollu giyilmesi gerekiyor, kısa kollu kıyafetlerden kaçınmalısınız.
Hayvanların üzerindeki keneye, hayvanların kan ve idrarına çıplak elle dokunulmamalıdır.
Sahadan dönüşte muhakkak vücudumuzu kene açısından kontrol etmelisiniz:
o Vücudun ve elbiselerin her yerine dikkatlice bakılmalıdır.
o Vücudun özellikle diz arkası,
o Koltuk altları,
o Kulak arkası,
o Ense,
o Saç dipleri,
o Kasıklar.
5. Kene Isırdığında Ne Yapılmalı?
Vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gitmek gerekir (keneyi kendi kendinize çıkarmanız ciddi sorunlara yol açabilir, acilen sağlık kuruluşlarında çıkarılması lazım).
Hastaneye gidene kadar geleneksel yanlış bilgilerle kesinlikle vazelin, tırnak cilası, nane yağı ya da sıcak kibrit gibi maddeler kullanılmamalıdır. Çünkü bu gibi maddeler kenede bulunan enfekte sıvıların cilde salınmasına neden olabilir.
6. Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin Aşısı Var mı?
Bugün için etkinliği kanıtlanmış ve kabul görmüş uygulanabilir bir aşısı bulunmamaktadır.
7. Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin Tedavisi Var mı?
Maalesef bugün için hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır.
Hastaya verilen destek tedavisi ile yardımcı olunmaya çalışılmaktadır.