Günümüzde insanlar içme, yemek pişirme, yıkama ve temizlik için, ve daha fazla olarak yemek, kağıt, pamuklu giyecekleri üretmek için çok fazla miktarda su tüketmektedir. Su Ayak İzi tüketici ve üreticilerin doğrudan ve dolaylı olarak su sarfiyatını birlikte değerlendiren su tüketimi için bir göstergedir. Bir bireyin, toplumun veya iş kolunun su ayak izi; bireyin veya toplumun tükettiği malların ve hizmetlerin üretimi için kullanılan, veya üreticinin mal ve hizmet üretimi için kullandığı toplam temız su kaynaklarının miktarıdır.
Tüketim ve su kullanımı arasindaki ilişki
Su Ayak İzi kavramının yaratıcısı ve Su Ayak İzi Ağının bilimsel direktörü, Profesör Arjen Y. Hoekstra şöyle belirtmektedir: “Su Ayaz İzi kavramı, insanoğlunun temiz su kaynaklarına olan etkisinin eninde sonunda insanların tüketimi ile ilişkili olduğunun kabul edilmesi ve de su sıkıntısı ve kirliliği gibi konularının, üretim ve tedarik zincirinin bir bütün olarak ele alınması ile daha iyi anlaşılacağının kabulü ile birlikte güçlenecek ve de yerleşik olarak kabul edilecektir.” “ Su problemleri genel olarak küresel ekonominin yapısı ile yakindan bağlantılıdır. Bir çok ülke su ayak izlerini, başka bölgelerden şu yoğunluğu fazla olan malları ve ürünleri ithal ederek büyük ölçüde dışsallaştırmıştır. Bu da deneyimli su yönetimi ve korunumu mekanizmaların büyük ölçüde eksik olduğu ihraç ülkelerındekı su kaynakları üzerinde bir baskı oluşturmaktadır. Su kaynaklarının daha iyi yönetilmesinde sadece hükümetler değil tüketiciler, iş kolları ve sivil toplum da rol oynayabilir.”
Bazı değerler ve bilgiler
Su kullanımı birim zamanda harcanan (buharlaşma dahil) ve/veya kirletilen su miktarı ile ölçülmektedir. Su ayak izi iyi tanımlanmış tüketiciler (birey, aile, köy, şehir, ülke veya millet) ve üreticiler (kamu ve özel sektör) için hesaplanabilen bir kavramdır. Su Ayak İzi sadece suyun kullanım veya kirlenme miktarını belirtmez ayrıca suyun kullanım bölgelerini/coğrafi tanımlarını da belirtir.
Bir bireyin Su Ayak İzi: Bir birey tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanilan toplam temiz su kaynağı miktarıdır. Bu miktar hizmet mal ve ürünlerin “sanal su içeriklerini” tüketim miktarları ile çarpılmasından tahmin edilebilir.
Bir ulusun Su Ayak İzi: Bir ulus tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanılan toplam temiz su kaynağı miktarıdır. Ulusal su ayak izi iki şekilde değerlendirilebilir. Aşağıdan yukarı doğru olan yaklaşımda tüketilen tüm hizmet ve malların miktarları, bu mal ve hizmetlerin “sanal su içeriklerinin” çarpımıyla bulunur. Aşağıdan yukarı doğru olan yaklaşımda ise bir ulusun su ayak izi, tüketilen tüm yerel su kaynakları miktarı ile sanal su ithalatının toplamından, sanal su ihracatının çıkarılmasıyla hesaplanır.
İç ve dış su ayak izi: Bir ulusun toplam su ayak izi iki bölümden oluşmaktadır: bir kısım ülke içerisindeki kullanilan su miktarı (yerel su kaynakları), diğer bir kısım ise yurtdışındaki su kaynaklarının (ilgili sanal su içerikleri) ülke içerisinde kullanılmasından oluşur.
Bir ürünün su ayak izi: Bir ürünün su ayak izi (eşya, mal veya hizmet) o ürünün üretildiği asıl yerdeki ürünü oluşturmak için kullanılan toplam temiz su miktarıdır. Üretimin tüm aşamalarındaki toplam kullanılan su miktarını belirtmektedir. Bir ürünün su ayak izi o ürünün “sanal su içeriği” ile aynıdır.
Bir iş kolunun su ayak izi: Bir iş kolunun yürütülmesi ve oluşturulması için kullanılan toplam temiz su miktarını belirtmektedir.
Toplam Su Ayak izinin Mavi, Yeşil ve Gri Bileşenleri: Su Ayak İzi kavramı üç ana bileşenden oluşmaktadır: mavi, yeşil ve gri. Mavi su ayak izi global su kaynaklarından (yüzey suyu ve yer altı suyu) tüketilen bir ürünün üretimi sırasında buharlaşan su miktarını göstermektedir. Yeşil su ayak izi global yeşil su kaynaklarından (toprakta tutulan yağmursuyu) buharlaşan su miktarını belirtmektedir. Gri su ayak izi de tüketilen ürünün üretimi sırasında kirletilen su miktarını belirtmektedir.
Su Yeterliği ve Bağımlılığı Kavramı: Bir ulusun “kendi kendine su yeterliği” iç su ayakizinin toplam ayakizine oranıyla bulunur. Bu kavram yerel ihtiyaç duyulan hizmet ver servislerin üretimi için gerekli olan su ihtiyacının ülke tarafindan kendi başına karşılanıp karşılanamadığını belirtir. Su Yeterliği % 100 ise, ülke içerisinde tüketilen tüm mal ve hizmetler için kullanılan su miktarı ülke yerel su kaynaklarından karşılanabiliyor demektir. Bu değerin sıfıra yaklaşması ise o ülkenin hizmetleri ve malları genelde sanal su ithalatı ile karşılaması demektir.
Türkiye’nin hesaplanan su ayak izi miktarı kişi başına yılda 1615 m3 dür. Yani Türkiye’de yıllık kişi başına tüketilen mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan temiz su kaynağı miktarı 1615 m3’dür.
Ayrıca Türkiye’nin yurtdışına düşen su ayak izi oranı % 15’dir. Yani Türkiye’nin su ayak izi miktarının % 15 i yurtdışından sağlanmaktadır.
Tüketim ve su kullanımı arasindaki ilişki
Su Ayak İzi kavramının yaratıcısı ve Su Ayak İzi Ağının bilimsel direktörü, Profesör Arjen Y. Hoekstra şöyle belirtmektedir: “Su Ayaz İzi kavramı, insanoğlunun temiz su kaynaklarına olan etkisinin eninde sonunda insanların tüketimi ile ilişkili olduğunun kabul edilmesi ve de su sıkıntısı ve kirliliği gibi konularının, üretim ve tedarik zincirinin bir bütün olarak ele alınması ile daha iyi anlaşılacağının kabulü ile birlikte güçlenecek ve de yerleşik olarak kabul edilecektir.” “ Su problemleri genel olarak küresel ekonominin yapısı ile yakindan bağlantılıdır. Bir çok ülke su ayak izlerini, başka bölgelerden şu yoğunluğu fazla olan malları ve ürünleri ithal ederek büyük ölçüde dışsallaştırmıştır. Bu da deneyimli su yönetimi ve korunumu mekanizmaların büyük ölçüde eksik olduğu ihraç ülkelerındekı su kaynakları üzerinde bir baskı oluşturmaktadır. Su kaynaklarının daha iyi yönetilmesinde sadece hükümetler değil tüketiciler, iş kolları ve sivil toplum da rol oynayabilir.”
Bazı değerler ve bilgiler
- Bir kilo sığır etinin üretimi için 16 bin litre su gereklidir.
- Bir fincan kahvenin üretilmesi için 140 litre suya ihtiyacımız vardır.
- Çinin su ayaz izi yaklaşık kişi başına yılda 700 m3 dür. Çinin su ayak izinin sadece yaklaşık % 7 si Çinin dışarısından sağlanmaktadır.
- Japonyanın su ayaz izi yaklaşık kişi başına yılda 1150m3 dür. Japonyanın şu ayak izinin yaklaşık % 65 i Japonyanın dışarısından sağlanmaktadır.
- ABD nin su ayaz izi yaklaşık kişi başına yılda 2500m3 dür.
Su kullanımı birim zamanda harcanan (buharlaşma dahil) ve/veya kirletilen su miktarı ile ölçülmektedir. Su ayak izi iyi tanımlanmış tüketiciler (birey, aile, köy, şehir, ülke veya millet) ve üreticiler (kamu ve özel sektör) için hesaplanabilen bir kavramdır. Su Ayak İzi sadece suyun kullanım veya kirlenme miktarını belirtmez ayrıca suyun kullanım bölgelerini/coğrafi tanımlarını da belirtir.
Bir bireyin Su Ayak İzi: Bir birey tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanilan toplam temiz su kaynağı miktarıdır. Bu miktar hizmet mal ve ürünlerin “sanal su içeriklerini” tüketim miktarları ile çarpılmasından tahmin edilebilir.
Bir ulusun Su Ayak İzi: Bir ulus tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanılan toplam temiz su kaynağı miktarıdır. Ulusal su ayak izi iki şekilde değerlendirilebilir. Aşağıdan yukarı doğru olan yaklaşımda tüketilen tüm hizmet ve malların miktarları, bu mal ve hizmetlerin “sanal su içeriklerinin” çarpımıyla bulunur. Aşağıdan yukarı doğru olan yaklaşımda ise bir ulusun su ayak izi, tüketilen tüm yerel su kaynakları miktarı ile sanal su ithalatının toplamından, sanal su ihracatının çıkarılmasıyla hesaplanır.
İç ve dış su ayak izi: Bir ulusun toplam su ayak izi iki bölümden oluşmaktadır: bir kısım ülke içerisindeki kullanilan su miktarı (yerel su kaynakları), diğer bir kısım ise yurtdışındaki su kaynaklarının (ilgili sanal su içerikleri) ülke içerisinde kullanılmasından oluşur.
Bir ürünün su ayak izi: Bir ürünün su ayak izi (eşya, mal veya hizmet) o ürünün üretildiği asıl yerdeki ürünü oluşturmak için kullanılan toplam temiz su miktarıdır. Üretimin tüm aşamalarındaki toplam kullanılan su miktarını belirtmektedir. Bir ürünün su ayak izi o ürünün “sanal su içeriği” ile aynıdır.
Bir iş kolunun su ayak izi: Bir iş kolunun yürütülmesi ve oluşturulması için kullanılan toplam temiz su miktarını belirtmektedir.
Toplam Su Ayak izinin Mavi, Yeşil ve Gri Bileşenleri: Su Ayak İzi kavramı üç ana bileşenden oluşmaktadır: mavi, yeşil ve gri. Mavi su ayak izi global su kaynaklarından (yüzey suyu ve yer altı suyu) tüketilen bir ürünün üretimi sırasında buharlaşan su miktarını göstermektedir. Yeşil su ayak izi global yeşil su kaynaklarından (toprakta tutulan yağmursuyu) buharlaşan su miktarını belirtmektedir. Gri su ayak izi de tüketilen ürünün üretimi sırasında kirletilen su miktarını belirtmektedir.
Su Yeterliği ve Bağımlılığı Kavramı: Bir ulusun “kendi kendine su yeterliği” iç su ayakizinin toplam ayakizine oranıyla bulunur. Bu kavram yerel ihtiyaç duyulan hizmet ver servislerin üretimi için gerekli olan su ihtiyacının ülke tarafindan kendi başına karşılanıp karşılanamadığını belirtir. Su Yeterliği % 100 ise, ülke içerisinde tüketilen tüm mal ve hizmetler için kullanılan su miktarı ülke yerel su kaynaklarından karşılanabiliyor demektir. Bu değerin sıfıra yaklaşması ise o ülkenin hizmetleri ve malları genelde sanal su ithalatı ile karşılaması demektir.
Türkiye’nin hesaplanan su ayak izi miktarı kişi başına yılda 1615 m3 dür. Yani Türkiye’de yıllık kişi başına tüketilen mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan temiz su kaynağı miktarı 1615 m3’dür.
Ayrıca Türkiye’nin yurtdışına düşen su ayak izi oranı % 15’dir. Yani Türkiye’nin su ayak izi miktarının % 15 i yurtdışından sağlanmaktadır.