D
- #1
Konu Sahibi
* Kurulu kapasitesi 10.000 m3/gün ve üzerinde olan; atıksu arıtma tesisleri, ön arıtma tesisleri, derin deniz deşarjı yapan ve suyu ısı transferi amaçlı (soğutma-ısıtma suları) kullanarak alıcı ortama deşarj eden tesislerin çıkışlarına kurulacak sürekli atıksu izleme istasyonlarının özellikleri ile kurulumuna ilişkin usul ve esasları kapsar.
SAİS genel özellikleri
(1) SAİS ile; bu Tebliğ kapsamına giren tesislerin çıkış suyunda sürekli ve otomatik olarak pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen, iletkenlik, debi, kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), askıda katı madde (AKM) parametreleri ölçülerek sonuçları periyodik ve gerçek zamanlı olarak Bakanlık merkezi veri tabanına aktarılır. SAİS, Bakanlıkça gerekli görüldüğü takdirde ilave parametreler ölçülmesine imkan verecek şekilde tasarlanır.
(2) SAİS başlıca şu kısımlardan oluşur;
a) İçerisinde analiz ve ölçümlerin yapılacağı, cihaz ve ekipmanların yer alacağı ve taban alanı içten içe en az 8 m2 olan bir adet kabin,
b) Numune alma hattı, kabin içi ölçüm hattı ve kabin çıkış hattı,
c) Akış hızını ayarlayabilen, frekans konvertörlü 1 tanesi yedek olmak üzere 2 adet peristaltik vb. dalgıç harici pompa,
ç) Üzerinde sürekli izleme için kullanılacak en az 6 adet sensör yuvası, yukarı akışlı bir adet sütundan oluşan takılıp çıkarılmaya imkan veren çoklu sensör sistemi,
d) Kabin içi ölçüm hattı üzerinde yer alabilen veya çoklu sensör sistemine monte edilebilen KOİ parametresi ölçüm cihazı,
e) Kabin içi ölçüm hattı üzerinde yer alabilen, çoklu sensör sistemine monte edilebilen veya tesis çıkış suyuna direk daldırılan AKM parametresi ölçüm cihazı, (eğer kabin dışında çıkış suyuna daldırılan AKM cihazı kullanılacak ise bir kamera ile görüntülenebilmeli ve görüntüler kabin bilgisayarına aktarılabilmelidir.)
f) SAİS Numune Alma Cihazı,
g) Ölçüm cihazlarından gelen verileri bilgisayara iletebilecek özellikte bir kontrol ünitesi veya üniteleri,
ğ) Verileri depolayabilecek ve merkeze iletebilecek özellikte, yeterli donanıma sahip bir adet bilgisayar veya veri iletimini sağlayacak sistem, tarayıcı özellikli yazıcı,
h) Verilerin, Bakanlık merkezi veri tabanına aktarılmasını sağlayacak internet hattı ve bağlantı için gerekli donanım.
(3) Tüm sistem kurulurken, ileride başka model ve özellikte cihazların istasyona eklenebileceği göz önünde bulundurulur.
(4) Debisi 10.000 m3/gün ve üzeri olup suyu ısı transferi amaçlı soğutma ve benzeri kullanarak doğrudan bir hat üzerinden deşarj eden tesisler; pH, çözünmüş oksijen, iletkenlik, sıcaklık ve debi parametrelerini bu Tebliğ hükümlerine göre izlemekle yükümlüdür. KOİ, AKM ve SAİS Numune Alma Cihazını sistemlerine entegre etmek zorunlulukları yoktur.
SAİS sinyal durumları ve sınır değerler
SAİS ile alınacak numunelerin alınacağı sinyal durumları, sınır değerler, verilerin iletimi ve ayrıntılı diğer teknik hususlar Bakanlıkça belirlenmiştir.
Kabin özellikleri
(1) Kabin numune alma noktasına mümkün olan en yakın mesafeye kurulur.
(2) Kabinde sıcaklık kontrolünü ve havalandırmayı sağlayacak invertör klima bulunur. Söz konusu klima elektrik tasarrufu gözetilerek seçilir.
(3) Kabin, ısı ve su yalıtımını sağlamak için uygun malzemeyle kaplanır.
(4) Kabin, bir subasman üzerine oturtulur ve sabitlenir.
(5) Kabinde kolay ulaşılabilecek bir yerde, kabin boyutlarına uygun hacimde, yangın tüpü bulunur.
(6) Olası bir su taşmasında cihazları korumak için, kabin tabanında ölçüm hattının olduğu ıslak zemin ile bilgisayar ve kuru sistemin olduğu kuru zemin arasında tabanda en az 10 cm kot farkı bulunmak zorundadır. Bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan kabinlerde bu şart aranmaz.
(7) İstasyonun ve cihazların yıldırımdan zarar görmemesi için paratoner bulunur.
(8) Elektrik kesintilerine karşı, pompa ve klima hariç bütün sistemi en az 120 dakika besleyebilen kesintisiz bir güç kaynağı bulunur. Elektrik tasarrufu ile ilgili güneş paneli, atıksu akış hızından yararlanabilen tribün vb. çözümler düşünülerek gereken tedbirler alınır.
(9) Kabin içerisinde kabin kapısının açıldığını Bakanlık merkezi veri tabanına iletebilecek bir sistem bulunur.
(10) Kabin içerisinde sensörlerde meydana gelebilecek yapışkan çamur, biyofilm ve benzeri kirlenmeyi önleyebilecek şekilde otomatik basınçlı püskürtmeli yıkama sistemi kurulur. Bu otomatik yıkama sistemi, yıkamaya başlamadan önce numune hattındaki atıksuyu otomatik olarak tamamen boşaltmalı ve sonrasında yıkama yapmalıdır.
(11) Kabin içinde sıcaklık ve duman sensörü bulunur. Kabin içi sıcaklık verileri yazılıma aktarılır.
(12) Kabin içerisinin izlenmesini sağlayan harekete duyarlı bir kamera sistemi bulunur. Bu kamera kabin kapısı açıldığında devreye girer. Kamera kabin içerisinde bulunan bilgisayara bağlanır ve kaydedilen veriler bu bilgisayarda en az bir yıllık geçmişi içerecek şekilde depolanır.
(13) Bu Tebliğ yürürlüğe girdikten sonra kurulacak kabinlerin taban alanı içten içe en az 8 m2 olmak zorundadır.
(14) SAİS’lerin kabin dış duvarında beyaz zemin üzerine lacivert yazı ile dikey yüksekliği en az 20 cm olacak şekilde “T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI SÜREKLİ ATIKSU İZLEME İSTASYONU” yazısı ile 30x40 cm ebatlarında Bakanlık logosu yer alır.
Numune alma sistemi için genel şartlar
Numuneler, herhangi bir değişikliğe uğramaması için, TS EN ISO 5667-3 sayılı Su Kalitesi - Numune Alma - Bölüm 3: Su Numunelerinin Muhafaza, Taşıma ve Depolanması İçin Kılavuzun 3 üncü maddesinde belirtilen esaslara uygun olarak alınır.
- Numune alma hattının iç çapı en az 25 mm olmalıdır.
- Meteorolojik şartların su kalitesinde yol açabileceği değişiklikler dikkate alınarak gerekli tedbirler alınır.
- Paslandırıcı ve aşındırıcı sıvılardan numune alınırken bu şartlara dayanabilecek yapıda malzemeler kullanılır.
- Atıksuyun içeriğine bakılmaksızın, numune alma noktası ile kabin arasında, teflon/paslanmaz çelik gibi dayanıklı malzemeden üretilmiş borular kullanılır ve bu borular ısı yalıtımı malzemesiyle kaplanır. İzleme sisteminde kullanılan diğer kısımlarda da korozyona karşı dayanıklı malzeme kullanılır. Söz konusu boru hattı, hareket etmeyecek şekilde sabitlenir.
- Hat boyunca ve ölçüm kabininde faz ayrışmasının engellenmesi amacıyla, su 0,5 m/sn ile 1,0 m/sn aralığında bir hızda pompalanmalı ve bu hız verisi elektromanyetik debimetre ile ölçülmeli, sistem yazılımından sürekli izlenebilmelidir.
- Numune alma hattı boyunca, özellikle dirsek ve boruların bağlantı yerlerinde, numunenin kirlenmesine sebep olabilecek malzemeler kullanılmaz.
- Numune alma hattı kolayca temizlenebilmeli, pürüzsüz yüzeyli olmalıdır. Yıkama aşamasında, kirli su hattı ile temiz su hattı birbiriyle temas etmemelidir. Sistemdeki temiz su hattından numune alma noktasına ters akış ile temiz su deşarjı yapılarak, boru ile filtrenin de temizlenmesi sağlanmalıdır. Akışı olumsuz yönde etkileyebilecek bağlantıdan kaçınılmalı, dirsek sayısı asgari sayıda tutulmalıdır.
- Çok fazlı sistemlerden gelen sulardan numune alınması durumunda ortaya çıkacak sorunlara karşı gerekli tedbirler alınır.
- Tüm borular alınan atıksu ile tamamen doldurulur. Bakım, kalibrasyon ve tamir gibi sistemin durduğu durumlarda atıksu en az 5 dakika sistemden geçirildikten sonra sistemin analiz ve ölçüm yapmaya başlaması sağlanır.
- Numune alınacak noktanın derinliği TS ISO 5667-10 sayılı Atıksulardan Numune Alma Kılavuzu dikkate alınarak belirlenir.
- Büyük partiküllerin neden olacağı muhtemel tıkanmaları önlemek üzere numune alma sisteminde filtre/elek kullanılır. Söz konusu filtre veya elekler AKM parametresi ölçümlerini etkilemeyecek dizaynda, gözenek çapı 0,5-1,5 cm olacak şekilde teşkil edilir.
- Atıksuyun akış hızının sabit olması için akış hızı ayarlanabilen, frekans konvertörlü bir tanesi yedek olmak üzere iki adet peristaltik ve benzeri pompa kullanılır. Dalgıç pompa kullanılmayacaktır.
Bütünleşik karşılaştırma testi
(1) Bütünleşik Karşılaştırma Testi; sistemden SAİS numune alma cihazı ile İl Müdürlüğü gözetiminde otomatik olarak alınan numunelerin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği sektör tablosunda yer alan parametreler ile SAİS ölçümlerinin karşılaştırması amacıyla yapılır. Bütünleşik karşılaştırma testi için endüstriyel tesislerden, 3 ayda 1 kez, evsel/kentsel tesislerden 6 ayda 1 kez numuneler alınarak yetkili çevre laboratuvarlarındaanaliz edilir. Analiz sonuçları İl Müdürlüğü’ne raporlanır. Raporlar kabin içerisindeki bilgisayarda pdf formatında saklanır ve Bakanlığın uzaktan erişimle raporlara ulaşımı sağlanır. Raporda, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği sektör sınır değerleri ile otomatik alınan numunenin SAİS ölçüm sonuçları ve laboratuvar analiz sonuçları bir arada yer almak zorundadır. Tesis, Bütünleşik Karşılaştırma Testi numunesine ait anlık SAİS ölçüm değerlerini sistemden alınan bir çıktı ile raporda yer almak üzere yetkili laboratuvara verir.
SAİS genel özellikleri
(1) SAİS ile; bu Tebliğ kapsamına giren tesislerin çıkış suyunda sürekli ve otomatik olarak pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen, iletkenlik, debi, kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), askıda katı madde (AKM) parametreleri ölçülerek sonuçları periyodik ve gerçek zamanlı olarak Bakanlık merkezi veri tabanına aktarılır. SAİS, Bakanlıkça gerekli görüldüğü takdirde ilave parametreler ölçülmesine imkan verecek şekilde tasarlanır.
(2) SAİS başlıca şu kısımlardan oluşur;
a) İçerisinde analiz ve ölçümlerin yapılacağı, cihaz ve ekipmanların yer alacağı ve taban alanı içten içe en az 8 m2 olan bir adet kabin,
b) Numune alma hattı, kabin içi ölçüm hattı ve kabin çıkış hattı,
c) Akış hızını ayarlayabilen, frekans konvertörlü 1 tanesi yedek olmak üzere 2 adet peristaltik vb. dalgıç harici pompa,
ç) Üzerinde sürekli izleme için kullanılacak en az 6 adet sensör yuvası, yukarı akışlı bir adet sütundan oluşan takılıp çıkarılmaya imkan veren çoklu sensör sistemi,
d) Kabin içi ölçüm hattı üzerinde yer alabilen veya çoklu sensör sistemine monte edilebilen KOİ parametresi ölçüm cihazı,
e) Kabin içi ölçüm hattı üzerinde yer alabilen, çoklu sensör sistemine monte edilebilen veya tesis çıkış suyuna direk daldırılan AKM parametresi ölçüm cihazı, (eğer kabin dışında çıkış suyuna daldırılan AKM cihazı kullanılacak ise bir kamera ile görüntülenebilmeli ve görüntüler kabin bilgisayarına aktarılabilmelidir.)
f) SAİS Numune Alma Cihazı,
g) Ölçüm cihazlarından gelen verileri bilgisayara iletebilecek özellikte bir kontrol ünitesi veya üniteleri,
ğ) Verileri depolayabilecek ve merkeze iletebilecek özellikte, yeterli donanıma sahip bir adet bilgisayar veya veri iletimini sağlayacak sistem, tarayıcı özellikli yazıcı,
h) Verilerin, Bakanlık merkezi veri tabanına aktarılmasını sağlayacak internet hattı ve bağlantı için gerekli donanım.
(3) Tüm sistem kurulurken, ileride başka model ve özellikte cihazların istasyona eklenebileceği göz önünde bulundurulur.
(4) Debisi 10.000 m3/gün ve üzeri olup suyu ısı transferi amaçlı soğutma ve benzeri kullanarak doğrudan bir hat üzerinden deşarj eden tesisler; pH, çözünmüş oksijen, iletkenlik, sıcaklık ve debi parametrelerini bu Tebliğ hükümlerine göre izlemekle yükümlüdür. KOİ, AKM ve SAİS Numune Alma Cihazını sistemlerine entegre etmek zorunlulukları yoktur.
SAİS sinyal durumları ve sınır değerler
SAİS ile alınacak numunelerin alınacağı sinyal durumları, sınır değerler, verilerin iletimi ve ayrıntılı diğer teknik hususlar Bakanlıkça belirlenmiştir.
Kabin özellikleri
(1) Kabin numune alma noktasına mümkün olan en yakın mesafeye kurulur.
(2) Kabinde sıcaklık kontrolünü ve havalandırmayı sağlayacak invertör klima bulunur. Söz konusu klima elektrik tasarrufu gözetilerek seçilir.
(3) Kabin, ısı ve su yalıtımını sağlamak için uygun malzemeyle kaplanır.
(4) Kabin, bir subasman üzerine oturtulur ve sabitlenir.
(5) Kabinde kolay ulaşılabilecek bir yerde, kabin boyutlarına uygun hacimde, yangın tüpü bulunur.
(6) Olası bir su taşmasında cihazları korumak için, kabin tabanında ölçüm hattının olduğu ıslak zemin ile bilgisayar ve kuru sistemin olduğu kuru zemin arasında tabanda en az 10 cm kot farkı bulunmak zorundadır. Bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan kabinlerde bu şart aranmaz.
(7) İstasyonun ve cihazların yıldırımdan zarar görmemesi için paratoner bulunur.
(8) Elektrik kesintilerine karşı, pompa ve klima hariç bütün sistemi en az 120 dakika besleyebilen kesintisiz bir güç kaynağı bulunur. Elektrik tasarrufu ile ilgili güneş paneli, atıksu akış hızından yararlanabilen tribün vb. çözümler düşünülerek gereken tedbirler alınır.
(9) Kabin içerisinde kabin kapısının açıldığını Bakanlık merkezi veri tabanına iletebilecek bir sistem bulunur.
(10) Kabin içerisinde sensörlerde meydana gelebilecek yapışkan çamur, biyofilm ve benzeri kirlenmeyi önleyebilecek şekilde otomatik basınçlı püskürtmeli yıkama sistemi kurulur. Bu otomatik yıkama sistemi, yıkamaya başlamadan önce numune hattındaki atıksuyu otomatik olarak tamamen boşaltmalı ve sonrasında yıkama yapmalıdır.
(11) Kabin içinde sıcaklık ve duman sensörü bulunur. Kabin içi sıcaklık verileri yazılıma aktarılır.
(12) Kabin içerisinin izlenmesini sağlayan harekete duyarlı bir kamera sistemi bulunur. Bu kamera kabin kapısı açıldığında devreye girer. Kamera kabin içerisinde bulunan bilgisayara bağlanır ve kaydedilen veriler bu bilgisayarda en az bir yıllık geçmişi içerecek şekilde depolanır.
(13) Bu Tebliğ yürürlüğe girdikten sonra kurulacak kabinlerin taban alanı içten içe en az 8 m2 olmak zorundadır.
(14) SAİS’lerin kabin dış duvarında beyaz zemin üzerine lacivert yazı ile dikey yüksekliği en az 20 cm olacak şekilde “T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI SÜREKLİ ATIKSU İZLEME İSTASYONU” yazısı ile 30x40 cm ebatlarında Bakanlık logosu yer alır.
Numune alma sistemi için genel şartlar
Numuneler, herhangi bir değişikliğe uğramaması için, TS EN ISO 5667-3 sayılı Su Kalitesi - Numune Alma - Bölüm 3: Su Numunelerinin Muhafaza, Taşıma ve Depolanması İçin Kılavuzun 3 üncü maddesinde belirtilen esaslara uygun olarak alınır.
- Numune alma hattının iç çapı en az 25 mm olmalıdır.
- Meteorolojik şartların su kalitesinde yol açabileceği değişiklikler dikkate alınarak gerekli tedbirler alınır.
- Paslandırıcı ve aşındırıcı sıvılardan numune alınırken bu şartlara dayanabilecek yapıda malzemeler kullanılır.
- Atıksuyun içeriğine bakılmaksızın, numune alma noktası ile kabin arasında, teflon/paslanmaz çelik gibi dayanıklı malzemeden üretilmiş borular kullanılır ve bu borular ısı yalıtımı malzemesiyle kaplanır. İzleme sisteminde kullanılan diğer kısımlarda da korozyona karşı dayanıklı malzeme kullanılır. Söz konusu boru hattı, hareket etmeyecek şekilde sabitlenir.
- Hat boyunca ve ölçüm kabininde faz ayrışmasının engellenmesi amacıyla, su 0,5 m/sn ile 1,0 m/sn aralığında bir hızda pompalanmalı ve bu hız verisi elektromanyetik debimetre ile ölçülmeli, sistem yazılımından sürekli izlenebilmelidir.
- Numune alma hattı boyunca, özellikle dirsek ve boruların bağlantı yerlerinde, numunenin kirlenmesine sebep olabilecek malzemeler kullanılmaz.
- Numune alma hattı kolayca temizlenebilmeli, pürüzsüz yüzeyli olmalıdır. Yıkama aşamasında, kirli su hattı ile temiz su hattı birbiriyle temas etmemelidir. Sistemdeki temiz su hattından numune alma noktasına ters akış ile temiz su deşarjı yapılarak, boru ile filtrenin de temizlenmesi sağlanmalıdır. Akışı olumsuz yönde etkileyebilecek bağlantıdan kaçınılmalı, dirsek sayısı asgari sayıda tutulmalıdır.
- Çok fazlı sistemlerden gelen sulardan numune alınması durumunda ortaya çıkacak sorunlara karşı gerekli tedbirler alınır.
- Tüm borular alınan atıksu ile tamamen doldurulur. Bakım, kalibrasyon ve tamir gibi sistemin durduğu durumlarda atıksu en az 5 dakika sistemden geçirildikten sonra sistemin analiz ve ölçüm yapmaya başlaması sağlanır.
- Numune alınacak noktanın derinliği TS ISO 5667-10 sayılı Atıksulardan Numune Alma Kılavuzu dikkate alınarak belirlenir.
- Büyük partiküllerin neden olacağı muhtemel tıkanmaları önlemek üzere numune alma sisteminde filtre/elek kullanılır. Söz konusu filtre veya elekler AKM parametresi ölçümlerini etkilemeyecek dizaynda, gözenek çapı 0,5-1,5 cm olacak şekilde teşkil edilir.
- Atıksuyun akış hızının sabit olması için akış hızı ayarlanabilen, frekans konvertörlü bir tanesi yedek olmak üzere iki adet peristaltik ve benzeri pompa kullanılır. Dalgıç pompa kullanılmayacaktır.
Bütünleşik karşılaştırma testi
(1) Bütünleşik Karşılaştırma Testi; sistemden SAİS numune alma cihazı ile İl Müdürlüğü gözetiminde otomatik olarak alınan numunelerin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği sektör tablosunda yer alan parametreler ile SAİS ölçümlerinin karşılaştırması amacıyla yapılır. Bütünleşik karşılaştırma testi için endüstriyel tesislerden, 3 ayda 1 kez, evsel/kentsel tesislerden 6 ayda 1 kez numuneler alınarak yetkili çevre laboratuvarlarındaanaliz edilir. Analiz sonuçları İl Müdürlüğü’ne raporlanır. Raporlar kabin içerisindeki bilgisayarda pdf formatında saklanır ve Bakanlığın uzaktan erişimle raporlara ulaşımı sağlanır. Raporda, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği sektör sınır değerleri ile otomatik alınan numunenin SAİS ölçüm sonuçları ve laboratuvar analiz sonuçları bir arada yer almak zorundadır. Tesis, Bütünleşik Karşılaştırma Testi numunesine ait anlık SAİS ölçüm değerlerini sistemden alınan bir çıktı ile raporda yer almak üzere yetkili laboratuvara verir.