Kadro yapmadan işçileri kiralama dönemi başlıyor
Hükümetin işsizliğe karşı hayata geçireceği Özel İstihdam Büroları tartışma yarattı... Yeni yasa ile bürolar işçilerle geçici iş sözleşmesi yapıp onu rızası olmadan istediği şirkete kiralayacak... İşçi kiralayan işveren, işçiye karşı hiçbir sorumluluk taşımayacak. Muhalefet, Özel İstihdam Bürolarının modern kahvelere döneceğini belirterek uygulamaya tepki gösterdi
Özel istihdam bürolarıyla ilgili yeni yasa, işverenin işçi kiralamasına dönük yeni bir dönemi başlatacak. Güvenlik ve temizlik şirketleri ile başlayan taşeronluk ilişkisi, özel istihdam büroları ile daha geniş kapsamlı bir uygulmaya dönüşecek. Böylece kadrolu istihdam oranı azalacak. Yeni yasa ile özel istihdam büroları, işçi ile 'geçici iş sözleşmesi' yaparak, onu istediği işverene kiralayacak. Özel istihdam bürosu, işçisini devredeceği işverenle sözleşme imzalayacak. Ancak özel istihdam bürolarından işçi kiralayan işveren, işçiye karşı hiçbir konuda sorumlu olmayacak. Yasada, bu işçilerin özel istihdam bürolarından kıdem tazminatları alıp almaması konusunda da yasal güvence getirilmemesi de dikkat çekti. Düzenleme, kamu kurumları hariç tüm özel sektörde uygulanacak. Ancak uygulama, kadrolu işçi dönemini yavaş yavaş sona erdireceği ve sendikal örgütlenmeye darbe vuracağı gerekçesiyle hem sendikaların hem de muhalefetin tepkisini çekiyor.
'Amele dayıbaşı' benzetmesi
CHP Milletvekili Ali Rıza Öztürk, yeni düzenlemenin özel istihdam büroları adı altında 'modern köle kahveleri' oluşturacağını vurguladı. Özel istihdam bürolarını, tarımda köylerden amele toplayan dayıbaşılara benzeten Öztürk, 'Dayıbaşı, amele başına tarla sahiplerinden para alır. Örneğin, amele 10 lira yevmiyle çalışıyorsa onu 12 liraya pazarlar. İşte, yeni yasa bunun tipik bir uygulamasıdır' dedi. Mevcut taşeronluk sisteminin iş güvenliği konusunda tehlike yaratarak, iş kazalarının artmasına neden olduğunu anımsatan Öztürk, şunları söyledi:
'Taşeronluk sistemi, işverenlerin yasaların kendisine yüklediği yükümlülükleri yerine getirmemek için başvurduğu hileli yollardan birisi olmuştur. Yeni yasa ile bu daha da geliştiriliyor. İşçi, bu özel istihdam bürosuyla yani modern köle kahvesinin sahibiyle bir hizmet akdi yapacak. Bu hizmet akdinin konusu bile belli değil. Çünkü modern köle kahvesi de başka bir işverenle onun adına bir hizmet akdi yapacak. Belli bir müddet çalıştıracak, daha sonra başka bir işverenle başka bir hizmet akdi yapacak.'
Kıdem tazminatı güvencesi yok
YASADA, geçici iş ilişkisi kurulan işçinin kıdem tazminatı alıp almayacağı konusunda açıklık getirilmemesi de dikkat çekti. DSP Milletvekili Harun Öztürk, 'Yasada, süreli iş sözleşmesinin geçerli olacağının belirlenmiş olmasında, kıdem tazminatına hak kazanıp kazanamama gibi unsurlar etkili olmuş olabilir. İşverenlerin kıdem tazminatı yükü dikkate alınarak bu yasa çıkarılmış olabilir' diye konuştu.
İşçi simsarlığını başlatır nitelikli işçiyi yok eder
ÖZEL istihdam bürolarının birçok işçinin kalıcı iş bulma olanağını ortadan kaldıracağını vurgulayan Harun Öztürk, 'Bu tür özel istihdam büroları, bazı işyeri sahiplerini geçici işçi statüsünde çalıştırmaya sevk edecek, daha uzun süreli, daha kalıcı ve daha nitelikli işçi oluşturmayı da ortadan kaldıracaktır' diye tepki gösterdi. MHP Grup Başkanvekili Mehmet Şandır ise, özel istihdam büroları eliyle işçi simsarlığının başlayacağını belirterek, 'sendikal örgütlenme sona erecek' dedi.
Yönetmelik kadük hale geldi
BU düzenleme ile 1 Ağustos 2008'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 'Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği' de kadük hale geldi. Nitekim bu yönetmelikte, 'özel istidam büroları, mesleki olarak geçici iş ilişkisi düzenleme faaliyetinde bulunamaz' hükmü yer alıyordu.
Kadrolular üzerinde baskı çok artacak
YENİ yasa, mevcut İş Kanunu'na ekleme yaparak, 'Mesleki anlamda geçici iş ilişkisi, özel istihdam bürosunun, geçici işgücü talebini karşılamak amacıyla iş sözleşmesi düzenlediği işçisini, iş görme edimini yerine getirmek üzere ücret karşılığında bir başka işverene devrini ifade eder ve bu faaliyet Türkiye İş Kurumu tarafından izin verilmiş özel istihdam büroları tarafından yerine getirilir' hükmü getiriyor. Yine bir başka fıkraya göre iş sözleşmesi hususlarını da Türkiye İş Kurumu, bir yönetmelikle belirleyecek. Danışmanlık hizmetleri de bu yolla yasal zeminini güçlendirecek.
Artık işçinin rızası aranmayacak
MEVCUT İş Kanunu'nun 7. maddesinde, bir işçinin işvereni tarafından aynı holdingin değişik işyerlerine ya da şirketlerine kaydırabilmesi için 'işçinin rızasını araması ve benzer işlerde çalıştırması' koşulu aranırken, yeni düzenleme bu konuda hüküm bulunmuyor.
Özel istihdam bürolarının yetkisi artırıldı
YÜRÜRLÜKTEKİ 4857 sayılı İş Kanunu'nda özel istihdam bürolarının hukuki altyapısı oluşturulmuştu. Bu yasanın 90. maddesinde, 'İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık görevi, Türkiye İş Kurumu ve bu hususta izin verilen özel istihdam bürolarınca yerine getirilir' hükmü getirilmişti. Ancak bu yasanın 7. maddesinde, 'geçici iş ilişkisi kurma' yetkisi sadece işverene veriliyor, aracı konumdaki özel istihdam bürolarına bu yetki verilmiyordu. TBMM'den çıkan yasanın Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması halinde özel istihdam bürolarının görev ve yetkileri artırılarak, 'mesleki geçici iş ilişkisi kurması' mümkün hale geliyor.
Dörtte bir kuralı
YENİ yasaya göre, geçici iş ilişkisi sözleşmesine dayalı olarak çalıştırılan işçi sayısı, işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemeyecek. Aynı işçi için, aynı işverenle yapılacak geçici iş ilişkisi sözleşmelerinin toplam süresi de 18 ayı geçemeyecek.
İşyerinde grev varsa yarı ücret alacak
YİNE yasaya göre, özel istihdam bürosundan başka bir işyerine devredilen işçi, o işyerinde grev ve lokavt olması halinde ve özel istihdam bürosu tarafından da başka bir işyerinde istihdam edilememesi halinde, özel istihdam bürosu o işçinin asgari ücretten az olmamak üzere sözleşmede belirtilen ücretinin sadece yarısını ödemekle yükümlü olacak. Bu durumda, işçinin aylık ücreti yarıya düşmüş olacak.
Ebru ÇEKİÇ
Hükümetin işsizliğe karşı hayata geçireceği Özel İstihdam Büroları tartışma yarattı... Yeni yasa ile bürolar işçilerle geçici iş sözleşmesi yapıp onu rızası olmadan istediği şirkete kiralayacak... İşçi kiralayan işveren, işçiye karşı hiçbir sorumluluk taşımayacak. Muhalefet, Özel İstihdam Bürolarının modern kahvelere döneceğini belirterek uygulamaya tepki gösterdi
Özel istihdam bürolarıyla ilgili yeni yasa, işverenin işçi kiralamasına dönük yeni bir dönemi başlatacak. Güvenlik ve temizlik şirketleri ile başlayan taşeronluk ilişkisi, özel istihdam büroları ile daha geniş kapsamlı bir uygulmaya dönüşecek. Böylece kadrolu istihdam oranı azalacak. Yeni yasa ile özel istihdam büroları, işçi ile 'geçici iş sözleşmesi' yaparak, onu istediği işverene kiralayacak. Özel istihdam bürosu, işçisini devredeceği işverenle sözleşme imzalayacak. Ancak özel istihdam bürolarından işçi kiralayan işveren, işçiye karşı hiçbir konuda sorumlu olmayacak. Yasada, bu işçilerin özel istihdam bürolarından kıdem tazminatları alıp almaması konusunda da yasal güvence getirilmemesi de dikkat çekti. Düzenleme, kamu kurumları hariç tüm özel sektörde uygulanacak. Ancak uygulama, kadrolu işçi dönemini yavaş yavaş sona erdireceği ve sendikal örgütlenmeye darbe vuracağı gerekçesiyle hem sendikaların hem de muhalefetin tepkisini çekiyor.
'Amele dayıbaşı' benzetmesi
CHP Milletvekili Ali Rıza Öztürk, yeni düzenlemenin özel istihdam büroları adı altında 'modern köle kahveleri' oluşturacağını vurguladı. Özel istihdam bürolarını, tarımda köylerden amele toplayan dayıbaşılara benzeten Öztürk, 'Dayıbaşı, amele başına tarla sahiplerinden para alır. Örneğin, amele 10 lira yevmiyle çalışıyorsa onu 12 liraya pazarlar. İşte, yeni yasa bunun tipik bir uygulamasıdır' dedi. Mevcut taşeronluk sisteminin iş güvenliği konusunda tehlike yaratarak, iş kazalarının artmasına neden olduğunu anımsatan Öztürk, şunları söyledi:
'Taşeronluk sistemi, işverenlerin yasaların kendisine yüklediği yükümlülükleri yerine getirmemek için başvurduğu hileli yollardan birisi olmuştur. Yeni yasa ile bu daha da geliştiriliyor. İşçi, bu özel istihdam bürosuyla yani modern köle kahvesinin sahibiyle bir hizmet akdi yapacak. Bu hizmet akdinin konusu bile belli değil. Çünkü modern köle kahvesi de başka bir işverenle onun adına bir hizmet akdi yapacak. Belli bir müddet çalıştıracak, daha sonra başka bir işverenle başka bir hizmet akdi yapacak.'
Kıdem tazminatı güvencesi yok
YASADA, geçici iş ilişkisi kurulan işçinin kıdem tazminatı alıp almayacağı konusunda açıklık getirilmemesi de dikkat çekti. DSP Milletvekili Harun Öztürk, 'Yasada, süreli iş sözleşmesinin geçerli olacağının belirlenmiş olmasında, kıdem tazminatına hak kazanıp kazanamama gibi unsurlar etkili olmuş olabilir. İşverenlerin kıdem tazminatı yükü dikkate alınarak bu yasa çıkarılmış olabilir' diye konuştu.
İşçi simsarlığını başlatır nitelikli işçiyi yok eder
ÖZEL istihdam bürolarının birçok işçinin kalıcı iş bulma olanağını ortadan kaldıracağını vurgulayan Harun Öztürk, 'Bu tür özel istihdam büroları, bazı işyeri sahiplerini geçici işçi statüsünde çalıştırmaya sevk edecek, daha uzun süreli, daha kalıcı ve daha nitelikli işçi oluşturmayı da ortadan kaldıracaktır' diye tepki gösterdi. MHP Grup Başkanvekili Mehmet Şandır ise, özel istihdam büroları eliyle işçi simsarlığının başlayacağını belirterek, 'sendikal örgütlenme sona erecek' dedi.
Yönetmelik kadük hale geldi
BU düzenleme ile 1 Ağustos 2008'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 'Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği' de kadük hale geldi. Nitekim bu yönetmelikte, 'özel istidam büroları, mesleki olarak geçici iş ilişkisi düzenleme faaliyetinde bulunamaz' hükmü yer alıyordu.
Kadrolular üzerinde baskı çok artacak
YENİ yasa, mevcut İş Kanunu'na ekleme yaparak, 'Mesleki anlamda geçici iş ilişkisi, özel istihdam bürosunun, geçici işgücü talebini karşılamak amacıyla iş sözleşmesi düzenlediği işçisini, iş görme edimini yerine getirmek üzere ücret karşılığında bir başka işverene devrini ifade eder ve bu faaliyet Türkiye İş Kurumu tarafından izin verilmiş özel istihdam büroları tarafından yerine getirilir' hükmü getiriyor. Yine bir başka fıkraya göre iş sözleşmesi hususlarını da Türkiye İş Kurumu, bir yönetmelikle belirleyecek. Danışmanlık hizmetleri de bu yolla yasal zeminini güçlendirecek.
Artık işçinin rızası aranmayacak
MEVCUT İş Kanunu'nun 7. maddesinde, bir işçinin işvereni tarafından aynı holdingin değişik işyerlerine ya da şirketlerine kaydırabilmesi için 'işçinin rızasını araması ve benzer işlerde çalıştırması' koşulu aranırken, yeni düzenleme bu konuda hüküm bulunmuyor.
Özel istihdam bürolarının yetkisi artırıldı
YÜRÜRLÜKTEKİ 4857 sayılı İş Kanunu'nda özel istihdam bürolarının hukuki altyapısı oluşturulmuştu. Bu yasanın 90. maddesinde, 'İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık görevi, Türkiye İş Kurumu ve bu hususta izin verilen özel istihdam bürolarınca yerine getirilir' hükmü getirilmişti. Ancak bu yasanın 7. maddesinde, 'geçici iş ilişkisi kurma' yetkisi sadece işverene veriliyor, aracı konumdaki özel istihdam bürolarına bu yetki verilmiyordu. TBMM'den çıkan yasanın Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması halinde özel istihdam bürolarının görev ve yetkileri artırılarak, 'mesleki geçici iş ilişkisi kurması' mümkün hale geliyor.
Dörtte bir kuralı
YENİ yasaya göre, geçici iş ilişkisi sözleşmesine dayalı olarak çalıştırılan işçi sayısı, işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemeyecek. Aynı işçi için, aynı işverenle yapılacak geçici iş ilişkisi sözleşmelerinin toplam süresi de 18 ayı geçemeyecek.
İşyerinde grev varsa yarı ücret alacak
YİNE yasaya göre, özel istihdam bürosundan başka bir işyerine devredilen işçi, o işyerinde grev ve lokavt olması halinde ve özel istihdam bürosu tarafından da başka bir işyerinde istihdam edilememesi halinde, özel istihdam bürosu o işçinin asgari ücretten az olmamak üzere sözleşmede belirtilen ücretinin sadece yarısını ödemekle yükümlü olacak. Bu durumda, işçinin aylık ücreti yarıya düşmüş olacak.
Ebru ÇEKİÇ