-
Sayın Üyeler,
Site görünümünün gündüz açık renk tema, gece koyu renk tema olacak şekilde otomatik değişmesini sağlayan bir düzenleme yapılmıştır. Görünümün otomatik değişmesini istemiyorsanız, bu ayarı hesap tercihlerinizden kolaylıkla değiştirebilirsiniz. Açık/Koyu temalar arasında ki geçişin otomatik olmasını istemeyen üyelerimiz üst menüde yer alan simgeler yardımıyla da kolayca geçiş yapabilirler.
Site renklerinin günün saatine göre ayarlanmasının göz sağlığına faydaları olduğu için böyle bir düzenleme yapılmıştır. Fakat her üye görünüm rengini tercihine göre kullanmaya devam edebilecektir.
Hava kirliliği
- Konuyu başlatan Mr.ibrhm
- Başlangıç tarihi
daha önce okula hava ve atıksu üzerine ile ilgili çalışmalar yapmıştık net olarak tam bilmesem de genel itibariyle bahsetmek isterim
hava kirleticileri Endüstri devrimi sonucu ortaya çıktı Yerel değil, küresel sonucu ortaya çıktı Havaya karışan kirleticiler, havadaki tepkimeler, dağılım, yok olma süresi, prosesler hakkında bilgi, atmosfer kimyası, atmosferik olaylar başlıca dikkate alınacak olaylar Kirleticiler, dağılımı, etkileri ve kontrolü incelenmekte
Kirleticiler katı, sıvı ve gaz halde olabilir Ancak, atmosfer kimyası açısından bu fark önemsizdir. Proses ve/ya da tepkimeler sonucu alıcı ortamda etki oluşacak; çoğunlukla gaz ortam oluşacak ve derişim önemli olacaktır; bir eşik değerin üzerinde bu etki oluşacak Derişim, ppm düzeyinde; ancak mg/m3(mikron gram) de geçerli İdeal gaz yasaları etkin
KİRLETİCİLER
Kimyasal yapı ve atmosferdeki erişimlerine ya da yasal sınıflanmalara göre sınıflanır;
üç tür; kimyasal yapılarına göre;
1) Kükürt
2) Azot
3) Karbon
4) Halojen
5) Toksik madde
6) Radyoaktif madde içerenler olarak gruplanır
atmosferdeki erişimlerine göre iki tür;
1)Birincil kirleticiler; kaynaktan doğrudan atmosfere karışan ve değişikliğie uğramayanlar; HC ve NO gibi.
2) İkincil kirleticiler; atmosferdeki etkileşimler/tepkimeler sonucu değişikliğe uğrayanlar; ozon ve smog oluşumu gibi.
Öncelikle biraz bundan bahsetmek istiyorum
Kirleticiler, kaynaklarına göre nokta, alan ve çizgi olarak ayrılır Nokta = baca, kontrol edilmeleri kolay Alan = bölge Çizgi = ulaşım hatları
Hava kirliliği kontrol yaklaşımları
1) Kirlilik önleme; kirletici madde oluşumunu engelleme. Endüstriyel süreçler için geçerli. Klorofloro karbon üretiminin durdurulması gibi. Bu amaçla; ham madde değişimi, ekipman değiştirme, modifikasyon, bakım, yeniden kullanım ve enerji tasarrufu. Zehirli kimyasal yerine az zararlısının seçilmesi gibi. Sıvı spreyleme yerine kuru toz spreyleme kullanımı gibi. Soğutma kulelerinde alg oluşumunun, kim.madde yerine güneş ışığının engellenmesi ile önlenmesi gibi. Bakım her zaman yararlıdır; zamanında parça değişimi en başta gelir Kaçak emisyonlar olabildiğince önlenmeli Enerji tasarrufu her zaman kirlilik önlemede etkindir;İ doğru yakma tekniği önem taşır
2) Bacada kirletici denetimi; kirletici oluşum tamamen önlenemez. Ancak, toz partiküller ve gaz faz kirleticiler engellenebilir.
Partiküllerin denetimi
bu kısımda bacalarda var doğal olarak fabrika veya büyük işletmeler
Bazı kavramlar önem taşır; bunlar partikül boyutu ve performans.
1) Partikül boyutu; süreç verimi ile doğrudan ilgili. Büyük partiküller kolay uzaklaşır. Havada küçük partiküller yaygındır.
2) Performans; partikül kontrol cihazlarının performansı baca gazından toplanan ve uzaklaştırılan partiküllerin oranına göre saptanır. Bu işlemde, partikül çapı önemli. Bu amaçla, siklonlar, elektrostatik filtreler, ıslak tutucular çok kullanılır.
Partikül kontrol cihazları
1) Siklonlar: merkezkaç kuvvet etkisiyle ayırma temeldir. Giren kirli gaz sisteme girince dönerek aşağı doğru hareket eder. Partiküller aşağı doğru düşer, temiz gaz akımı ortadan yukarı çıkar. 5 µm ‘den küçük taneler % 98 verimle tutulur; 20 µm ‘ye kadar olanlarda tutulma verimi % 90 ‘dır. Seri siklon ile verim arttırılabilir. Yüksek sıcaklık uygulamaları için uygun. Ayrılamıyan çok küçük taneler başka yöntemlerle tutulabilir.
2) Elektrostatik filtreler: elektriksel kuvvetle tanelerin tutulması temel alınır. Taneler elektrik yüklenerek, elektrik alanda yakalanır. Yüksek voltaj gerekli. 45-50 000 V gibi. Böylece gaz molekülleri iyonize olur. Siklonlara göre daha büyük olur. İlk yatırım maliyeti yüksek. Tanelerin elektrik yüklenme direnci düşük olmalı. Taneler elektrik alana dirençli ise tutulma yetersiz olur. Kömür yakılan tesisler için uygun değil. Ancak kükürt oranı yüksek kömürler kullanıldığında uygun.
3) Torba filtreler; gözenekli ve dayanıklı kumaşlardan yapılır; çorap gibi uzun torba biçimindedir; gözeneklerden çok oluşan toz keki tutucu görev yapar. Pinpon topu, kiraz, bezelye, pirinç, kum tanesi sırayla yakalanır Bir kumaş filtre, üzerinde yakalanan büyük tanelerden oluşan bir katman oluşmadan yüksek verimle çalışmaz. Bu katman oluşumu ile verim artar. Verim % 99,5. 0,05 µm den büyük taneler için uygun. Her boyutta taneler tutulur. Tasarımı özel ve özen ister. 2 saat çalışıp, 10 dakikada temizleme ideal sayılır. Doğal filtre malzemesi: pamuk, yün Yapay : akrilik, polpropilen, polyester, naylon, teflon, fiberglas Pamuk ile 765-80 oC ye dayanım varken, fiberglas için 275-285 oC ye dayanım. Dezavantajlar; -Sıcaklık yüksek olamaz -korozif gazlar için uygun değil. Sadece teflon uygun olur. -Kumaşa yapışan tanelerin temizlenmesi de sorun. - filtre maliyeti (1-2 yıl ömürlü)
4) Islak tutucular: su ile tutma işlemi. Spreyleme ya da akan su bu amaçla kullanılır. Yüksek sıcaklıktaki gazlar ile yanıcı/parlayıcı gazlar için uygun. Kirli sıvı ve yüksek basınç kaybı ise dezavantaj Spreyleme ile verim % 80-95 olabilir Venturi tipinde veri % 98 olabilir; ancak işletme masraflı; korozyon ve bakım gerekli
Gaz Kontrol cihazları
Havadaki gazların giderilmesinde kullanılır. Pahalı ve karmaşık bir işlem
1) Absorpsiyon; ıslak tutucuklar bu amaca uygun. Gazlar sıvı ile yıkanır ya da tepkime ile giderilir, su yaygın. Sıvı ve gaz debileri oranı önemli. Dolgulu kolon kullanılır; dolgu malzemesi inert ve biçimi önemli Tıkanma ve korozyon sorun olabilir
2) Adsorpsiyon; bir katı yüzeyinde sıvı/gaz moleküllerin elektrostatik tutunması ile. Desorpsiyon ile geri kazanım kolay. Yüzey özellikleri ve gözenek yapısı önemli. Organik bileşikler, toksik ve kokulu bileşikler denetiminde yaygın. Adsorplayıcı olarak, aktif karbon, silikajel, alüminyum oksit, doğal ve yapay zeolitler, bentonit yaygın. Yüzey alanları, poroziteleri, partikül büyüklükleri ve yüzey etkinlikleri önemli. Yüzey etkinliği hangi gazların tutunabileceği açısından önemli Polar adsorbanlar, nem ile, etkin değildir. Polar olmayanlar ise daha etkindir. Aktif karbon en uygun olan. Değişik hammaddelerden üretilebilir. Özel üretim tekniği ile 1 gram da iki-beş futbol alanı kadar yüzey oluşabilir. Adsorpsiyon ekzotermik bir olay. Yüksek sıcaklık kapasite azalttığından gazlar soğuk olmalı.
3) Yakma; uçucu organik maddeler için uygun. Ancak, zararlı yanma ürünü oluşmamalı. Uygulama yaygın. Patlayabilen ve değişik sıcaklıklarda alev alabilen maddeler için uygun değil. Ayrıca derişim önemli. Yakma=insinerasyon olarak özel isimlendirilir. Çünkü yüksek debili gazlarda düşük derişimli maddeler yakılır. Yanma ürünleri zararsızdır. İki tür insineratör kullanılır. - Doğrudan ateşlemeli insineratörler; yüksek sıcaklık gerekir, maliyet fazla - Katalitik insineratörler; katalizörler ile yakma sağlanır Yakılacak gazlar patlama sınırları dikkate alınarak sınıflandırılır; bazıları yakılamaz Yüksek sıcaklık kullanılması nedeniyle ağır metallerin havaya karışma riski bulunmaktadır; bunun yanında klorlu bileşiklerin zararlı yanma ürünleri oluşturduğu bilinmektedir.
hava kirleticileri Endüstri devrimi sonucu ortaya çıktı Yerel değil, küresel sonucu ortaya çıktı Havaya karışan kirleticiler, havadaki tepkimeler, dağılım, yok olma süresi, prosesler hakkında bilgi, atmosfer kimyası, atmosferik olaylar başlıca dikkate alınacak olaylar Kirleticiler, dağılımı, etkileri ve kontrolü incelenmekte
Kirleticiler katı, sıvı ve gaz halde olabilir Ancak, atmosfer kimyası açısından bu fark önemsizdir. Proses ve/ya da tepkimeler sonucu alıcı ortamda etki oluşacak; çoğunlukla gaz ortam oluşacak ve derişim önemli olacaktır; bir eşik değerin üzerinde bu etki oluşacak Derişim, ppm düzeyinde; ancak mg/m3(mikron gram) de geçerli İdeal gaz yasaları etkin
KİRLETİCİLER
Kimyasal yapı ve atmosferdeki erişimlerine ya da yasal sınıflanmalara göre sınıflanır;
üç tür; kimyasal yapılarına göre;
1) Kükürt
2) Azot
3) Karbon
4) Halojen
5) Toksik madde
6) Radyoaktif madde içerenler olarak gruplanır
atmosferdeki erişimlerine göre iki tür;
1)Birincil kirleticiler; kaynaktan doğrudan atmosfere karışan ve değişikliğie uğramayanlar; HC ve NO gibi.
2) İkincil kirleticiler; atmosferdeki etkileşimler/tepkimeler sonucu değişikliğe uğrayanlar; ozon ve smog oluşumu gibi.
Öncelikle biraz bundan bahsetmek istiyorum
Kirleticiler, kaynaklarına göre nokta, alan ve çizgi olarak ayrılır Nokta = baca, kontrol edilmeleri kolay Alan = bölge Çizgi = ulaşım hatları
Hava kirliliği kontrol yaklaşımları
1) Kirlilik önleme; kirletici madde oluşumunu engelleme. Endüstriyel süreçler için geçerli. Klorofloro karbon üretiminin durdurulması gibi. Bu amaçla; ham madde değişimi, ekipman değiştirme, modifikasyon, bakım, yeniden kullanım ve enerji tasarrufu. Zehirli kimyasal yerine az zararlısının seçilmesi gibi. Sıvı spreyleme yerine kuru toz spreyleme kullanımı gibi. Soğutma kulelerinde alg oluşumunun, kim.madde yerine güneş ışığının engellenmesi ile önlenmesi gibi. Bakım her zaman yararlıdır; zamanında parça değişimi en başta gelir Kaçak emisyonlar olabildiğince önlenmeli Enerji tasarrufu her zaman kirlilik önlemede etkindir;İ doğru yakma tekniği önem taşır
2) Bacada kirletici denetimi; kirletici oluşum tamamen önlenemez. Ancak, toz partiküller ve gaz faz kirleticiler engellenebilir.
Partiküllerin denetimi
bu kısımda bacalarda var doğal olarak fabrika veya büyük işletmeler
Bazı kavramlar önem taşır; bunlar partikül boyutu ve performans.
1) Partikül boyutu; süreç verimi ile doğrudan ilgili. Büyük partiküller kolay uzaklaşır. Havada küçük partiküller yaygındır.
2) Performans; partikül kontrol cihazlarının performansı baca gazından toplanan ve uzaklaştırılan partiküllerin oranına göre saptanır. Bu işlemde, partikül çapı önemli. Bu amaçla, siklonlar, elektrostatik filtreler, ıslak tutucular çok kullanılır.
Partikül kontrol cihazları
1) Siklonlar: merkezkaç kuvvet etkisiyle ayırma temeldir. Giren kirli gaz sisteme girince dönerek aşağı doğru hareket eder. Partiküller aşağı doğru düşer, temiz gaz akımı ortadan yukarı çıkar. 5 µm ‘den küçük taneler % 98 verimle tutulur; 20 µm ‘ye kadar olanlarda tutulma verimi % 90 ‘dır. Seri siklon ile verim arttırılabilir. Yüksek sıcaklık uygulamaları için uygun. Ayrılamıyan çok küçük taneler başka yöntemlerle tutulabilir.
2) Elektrostatik filtreler: elektriksel kuvvetle tanelerin tutulması temel alınır. Taneler elektrik yüklenerek, elektrik alanda yakalanır. Yüksek voltaj gerekli. 45-50 000 V gibi. Böylece gaz molekülleri iyonize olur. Siklonlara göre daha büyük olur. İlk yatırım maliyeti yüksek. Tanelerin elektrik yüklenme direnci düşük olmalı. Taneler elektrik alana dirençli ise tutulma yetersiz olur. Kömür yakılan tesisler için uygun değil. Ancak kükürt oranı yüksek kömürler kullanıldığında uygun.
3) Torba filtreler; gözenekli ve dayanıklı kumaşlardan yapılır; çorap gibi uzun torba biçimindedir; gözeneklerden çok oluşan toz keki tutucu görev yapar. Pinpon topu, kiraz, bezelye, pirinç, kum tanesi sırayla yakalanır Bir kumaş filtre, üzerinde yakalanan büyük tanelerden oluşan bir katman oluşmadan yüksek verimle çalışmaz. Bu katman oluşumu ile verim artar. Verim % 99,5. 0,05 µm den büyük taneler için uygun. Her boyutta taneler tutulur. Tasarımı özel ve özen ister. 2 saat çalışıp, 10 dakikada temizleme ideal sayılır. Doğal filtre malzemesi: pamuk, yün Yapay : akrilik, polpropilen, polyester, naylon, teflon, fiberglas Pamuk ile 765-80 oC ye dayanım varken, fiberglas için 275-285 oC ye dayanım. Dezavantajlar; -Sıcaklık yüksek olamaz -korozif gazlar için uygun değil. Sadece teflon uygun olur. -Kumaşa yapışan tanelerin temizlenmesi de sorun. - filtre maliyeti (1-2 yıl ömürlü)
4) Islak tutucular: su ile tutma işlemi. Spreyleme ya da akan su bu amaçla kullanılır. Yüksek sıcaklıktaki gazlar ile yanıcı/parlayıcı gazlar için uygun. Kirli sıvı ve yüksek basınç kaybı ise dezavantaj Spreyleme ile verim % 80-95 olabilir Venturi tipinde veri % 98 olabilir; ancak işletme masraflı; korozyon ve bakım gerekli
Gaz Kontrol cihazları
Havadaki gazların giderilmesinde kullanılır. Pahalı ve karmaşık bir işlem
1) Absorpsiyon; ıslak tutucuklar bu amaca uygun. Gazlar sıvı ile yıkanır ya da tepkime ile giderilir, su yaygın. Sıvı ve gaz debileri oranı önemli. Dolgulu kolon kullanılır; dolgu malzemesi inert ve biçimi önemli Tıkanma ve korozyon sorun olabilir
2) Adsorpsiyon; bir katı yüzeyinde sıvı/gaz moleküllerin elektrostatik tutunması ile. Desorpsiyon ile geri kazanım kolay. Yüzey özellikleri ve gözenek yapısı önemli. Organik bileşikler, toksik ve kokulu bileşikler denetiminde yaygın. Adsorplayıcı olarak, aktif karbon, silikajel, alüminyum oksit, doğal ve yapay zeolitler, bentonit yaygın. Yüzey alanları, poroziteleri, partikül büyüklükleri ve yüzey etkinlikleri önemli. Yüzey etkinliği hangi gazların tutunabileceği açısından önemli Polar adsorbanlar, nem ile, etkin değildir. Polar olmayanlar ise daha etkindir. Aktif karbon en uygun olan. Değişik hammaddelerden üretilebilir. Özel üretim tekniği ile 1 gram da iki-beş futbol alanı kadar yüzey oluşabilir. Adsorpsiyon ekzotermik bir olay. Yüksek sıcaklık kapasite azalttığından gazlar soğuk olmalı.
3) Yakma; uçucu organik maddeler için uygun. Ancak, zararlı yanma ürünü oluşmamalı. Uygulama yaygın. Patlayabilen ve değişik sıcaklıklarda alev alabilen maddeler için uygun değil. Ayrıca derişim önemli. Yakma=insinerasyon olarak özel isimlendirilir. Çünkü yüksek debili gazlarda düşük derişimli maddeler yakılır. Yanma ürünleri zararsızdır. İki tür insineratör kullanılır. - Doğrudan ateşlemeli insineratörler; yüksek sıcaklık gerekir, maliyet fazla - Katalitik insineratörler; katalizörler ile yakma sağlanır Yakılacak gazlar patlama sınırları dikkate alınarak sınıflandırılır; bazıları yakılamaz Yüksek sıcaklık kullanılması nedeniyle ağır metallerin havaya karışma riski bulunmaktadır; bunun yanında klorlu bileşiklerin zararlı yanma ürünleri oluşturduğu bilinmektedir.
Hava Kirliliğine sebebiyet veren kirleticilerin( pm10 , NOx, SOx, vs. gibi ) giderilme proseslerini soruyorlar sanırım. Hava Kirliliği Kontrolü dersinde her biri tek tek açıklanıyordu. Örneğin ;
Torbalı Filtre yöntemi
Elektrostatik Filtreler
Siklonlar
tamamı aklıma gelmedi.
Her birini tek tek açıklamanız yeterli olacaktır.
Şöyle de bir slayt var elimde ekleyeyim.
Torbalı Filtre yöntemi
Elektrostatik Filtreler
Siklonlar
tamamı aklıma gelmedi.
Her birini tek tek açıklamanız yeterli olacaktır.
Şöyle de bir slayt var elimde ekleyeyim.
Mr.ibrhm
Bence burada sorulan atmosfere atılan (baca vb. yolla) değil, zaten atmosferde olan kirleticilerin nasıl atmosferden uzaklaştırılacağı, yanı atmosferdeki havanın nasıl temizleneceği ile ilgili prosesler sorulmuş.
Dolayısıyla en basitinden havadaki CO2'nin bitkilerde O2'ye dönüştürülmesi de bir uzaklaştırmada işlemidir. Ama burada proses dediği doğal ya da insan yapımı süreçler anlatılması gerekir diye düşünüyorum.
bu makale fikir verebilir diye düşünüyorum.
Bence burada sorulan atmosfere atılan (baca vb. yolla) değil, zaten atmosferde olan kirleticilerin nasıl atmosferden uzaklaştırılacağı, yanı atmosferdeki havanın nasıl temizleneceği ile ilgili prosesler sorulmuş.
Dolayısıyla en basitinden havadaki CO2'nin bitkilerde O2'ye dönüştürülmesi de bir uzaklaştırmada işlemidir. Ama burada proses dediği doğal ya da insan yapımı süreçler anlatılması gerekir diye düşünüyorum.
bu makale fikir verebilir diye düşünüyorum.
