ÇEVRE GÖREVLİSİ YÖNETMELİĞİ DEĞİŞECEK Mİ?
2009 yılında Çevre Görevlisi kavramını ortaya atan ve büyük bir sorun yumağını yaratan Çevre Görevlisi Yönetmeliği’nin gerçek anlamda yürürlüğe girmesine bir ay kala önemli değişiklik talepleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nı bekliyor.
Ekli dosyayı görüntüle 11066
2009 yılında ilk defa Çevre Görevlisi kavramını kullanarak gündeme gelen Çevre Denetim Yönetmeliği çok ciddi tartışmalar yaratmıştı. Çevre Denetim sürecinin ortasına konulmuş olan Çevre Görevlisi pozisyonu, açılan davalar ve gelen tepkiler ile büyük yankı uyandırmıştı. Çevre Kanunu ve AB uyum süreci kaynak gösterilerek hazırlanan bu kavram, AB Çevre Faslı görüşmelerinde bile ses getirmiş ve Türkiye bu konuda eleştiri almıştı.
Ayrıca çevre mühendislerinin formasyonlarının yok sayıldığı ve diğer meslek dalları ile bir tutulduğu bu yönetmelikle ilgili bütün çevre sektöründe ve akademik camiada ciddi tartışmalar yaşanmıştı. Çevre Mühendisleri Odası’nın üyelerinden gelen destekle süreci TBMM ortamında ve TMMOB camiasında tartışmaya açması ile Çevre ve Orman Bakanlığı yanlış yaptığının farkına varmıştı. Zamanın Çevre ve Orman Bakanı bile en yakın çalışma arkadaşları ile ters düşmüş, kimse artık bu yönetmeliği savunamaz duruma gelmişti.
Bütün bu tartışmaların sonucunda bir yıl sonra yönetmelik değiştirildi. Geriye boşuna harcanmış binlerce TL eğitim ücreti, kurslara harcanan vakitler, iptal edilen sorular, şahibeli sınavlar ve işten çıkartılan Çevre Mühendisleri kaldı.
Şimdi ise karşımızda tam 5 ay önce yayımlanan ve büyük oranda yürürlüğe girmesine 1 ay kalmış olan başka bir Çevre Görevlisi Yönetmeliği var. Bu Çevre Görevlisi yönetmeliğinde de öncekiler kadar sorunlu bir çok madde değiştirilmeyi bekliyor.
Eski bir bakan, eski bir anlayış...
21 Kasım 2013 tarihinde çıkartılan yönetmelik her ne kadar 1 Ocak tarihinde yürürlüğe girmiş olsa da, hali hazırda kurulu olan 600'ü aşkın Çevre Danışmanlık firması için önemli değişiklikler 21 Mayıs 2014 tarihinde devreye giriyor. Yönetmeliğin geneline bakıldığında ise değişikliğin çevre danışmanlık firmalarının yapılarını düzenlemeye yönelik olduğu çok açık. Çevre danışmanlık firmalarının büyük bir kadroya sahip olması şartını koşan bu yönetmeliğin hazırlanmasında gizli bir elin varlığı hissediliyor.
Eski bir bakanlığın ürünü olan bu yönetmeliğin hazırlanmasının arkasında ne yazık ki sektörden ve katılımcılıktan uzak eski bir anlayış var. 2010 yılındaki sorunları büyük oranda çözen yönetmeliğin çıkartılmasının sonrasında Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) 2 önemli etkinlik yapmış ve "Bir sorun varsa biz bunun merkezindeyiz." ve "Sorun varsa çözümünü hep birlikte yaratalım." anlayışını ortaya koymuştu.
Kısaca bahsetmek gerekirse, 2011 yılında Antalya'da ÇMO'nun düzenlediği “Çevre Mühendisliği Eğitimi ve Meslek Alanındaki Gelişmeler Çalıştayı" ile çevre görevliliği dahil çevre mühendisliğini ilgilendiren her sorun Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün katılımı ile birlikte tartışmaya açılmış; ayrıca 2012 yılında düzenlenen ‘Çevre Danışmanlık Firmaları Toplantısı’nda çevre sektörünün sorunları bakanlığın Daire Başkanı düzeyinde katılımı ile tartışılmış ve çağrıcılığını ÇMO yapmıştı.
Ancak 2013 yılında bu yönetmeliğin çıkartılması sürecinde ne yazık ki, geniş katılımlı toplantılar yapmak veya çevre sektörünün iç dinamiklerini analiz etmek yerine, kapalı kapılar ardında bir yönetmelik hazırlanmış ve yayınlanma tarihinden kısa bir süre sonra da değişmesi gerektiği bakanlığın eski bürokratları tarafından itiraf edilmiştir.
Çevre Mühendisliğine sınav ve eğitim ısrarı...
Çevre mühendislerine sınav ve eğitim şartının konulması ve diğer mesleklere Çevre Görevlisi olmanın kolaylaştırılması gibi konular 2014 başı itibariyle yürürlüğe girdi. Bu son yönetmelikle, diğer meslek dallarına çevre mühendisliği ile ilgili bilgileri hap olarak sunan eğitim ve sınav sonrasında çevre görevlisi olmanın yolu açıldı. Vakit kaybettirilmeden de eğitimler düzenlendi.
Ne yazık ki, 2012 Nisan ayı itibariyle Çevre İzni ve Lisansı alması zorunlu olan tesislerin sadece %10'unun Çevre İznini almış olduğu bir dönemde 4 yıl boyunca eğitim almış olan çevre mühendislerine eğitim verilmesinde bu kadar hızlı olunması hayli düşündürücü. Düzenlenen eğitimlere bakıldığında ise katılımcıların %23'ünün mesleklerini yapmak için çırpınan yeni çevre mühendisleri olduğunu görüyoruz. Anlaşılan 2009 yılındaki yönetmeliği hazırlayan bürokratların almaktan korktukları veballeri yeni bakanlığımızın bürokratları almaya hazırlar.
Çevre Danışmanlık firmalarında fazla personel...
21 Kasım 2013 tarihinde çıkartılan yönetmeliğin en ilginç düzenlemelerinden bir tanesi de çevre danışmanlık firmalarındaki personel sayıları ile ilgili. Son düzenlemelerle personelde deneyim şartı arayan yönetmeliğe göre 5 yıllık olan koordinatörün yanında, 3 ve 2 yıllık olan personellere bir takım görevler ve yetkiler tanımlanmış ancak bunların dışında çevre danışmanlık firmalarında 2 tane daha çevre görevlisi istihdam edilmesi istenmesi de anlam verilemeyen maddelerden. Anlaşılan o ki, küçük ve orta çaplı yeni firmaların kurulmasında bir bariyer oluşturulması planmış. Yönetmeliğin bu maddeleri de değiştirilmeyi bekleyen konulardan bir tanesi.
Çevre Yönetim Birimlerine kısıtlamalar...
Çevre Görevlisi kavramı ortaya ilk atıldığında, sanayicilerin çevre ile ilgili yüklerini azaltmak ve bünyelerindeki mühendisleri çevre alanında kullanmalarının önleri açmanın öncelikli olduğu belirtilmişti. Bu konuda Çevre Yönetim Birimlerinin desteklenmesinin amaçlandığı bakanlıkça belirtilmişti. Ancak son yönetmelik değişikliği ile birlikte Çevre Yönetim Birimleri ağır bir darbe yemiş ve aynı firma içerisinde bakabildikleri tesis sayısı ciddi oradan kısıtlanmıştır.
Ayrıca tesislerdeki görev dağılımlarına da müdahale eden bu yönetmelik sonrasında 5 ay içerisinde firmalarda çevre konusunda taşeronlaşmaya mecbur kılınmıştır. Yıllardır kurulu olan kurumsal Çevre Yönetim birimlerinin yerini yıllık sözleşmeler üzerinde faaliyet yürüyen ve ticari kaygıların daha ağır bastığı özel danışmanlık firmaları almıştır.
Başka bir iş yapmazsın arkadaş! (Danışmanlık firmaları hariç)...
Çevre görevlisi ile ilgili çıkartılan yönetmelikte en dikkat çeken değişiklerden bir tanesi de çevre görevlilerinin başka bir yerde çalışamaması. İş hukukunda ve SGK mevzuatında yeri olan başka bir yerde çalışma hakkı, ne yazık ki, bu yönetmelikle engellenmeye çalışılmış. Bütün mühendislik dallarında yapılabilen İş Güvenliği Uzmanlığı veya Sorumlu Müdürlük gibi çalışmalar en son yönetmelikte yasaklanmış durumdadır ancak Çevre Danışmanlık firmasının OSGB olması ya da inşaat firması olması durumda yönetmeliğe göre her türlü çalışmanın serbest olması ciddi çelişkileri içerisinde barındırmaktadır.
Sonuç olarak, Çevre Mevzuatında son 5 yılda en çok üzerinde çalışılan ve düzeltmelere giden yönetmelik olan ‘Çevre Görevlisi Yönetmeliği’ hala içerisinde bir çok sorunu barındırmaktadır. Çevre izinleri aldırmak yerine muafiyet hakkı getiren, ÇED sürecini takip eden değil daima ÇED yeterlik tebliğlerini düzenleyen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda ciddi bir anlayış değişiminin yaşanmasını temenni ediyoruz. Yoksa her yanlış düzenleme çevre sektörü anlamında zaman, işgücü ve kaynak kaybı olarak bizlere ve ülkemize dönüyor. Umarım Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bütün bürokratları ile tüm bu sürecin katılımcılıkla ve şeffaflıkla çözüleceğine dair inancımızı bizlerle paylaşır.
Hasan Şevki ÇİFÇİ
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası
10. ve 11. Dönem Genel Sekreteri
21.04.2014 / İSTANBUL
2009 yılında Çevre Görevlisi kavramını ortaya atan ve büyük bir sorun yumağını yaratan Çevre Görevlisi Yönetmeliği’nin gerçek anlamda yürürlüğe girmesine bir ay kala önemli değişiklik talepleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nı bekliyor.
Ekli dosyayı görüntüle 11066
2009 yılında ilk defa Çevre Görevlisi kavramını kullanarak gündeme gelen Çevre Denetim Yönetmeliği çok ciddi tartışmalar yaratmıştı. Çevre Denetim sürecinin ortasına konulmuş olan Çevre Görevlisi pozisyonu, açılan davalar ve gelen tepkiler ile büyük yankı uyandırmıştı. Çevre Kanunu ve AB uyum süreci kaynak gösterilerek hazırlanan bu kavram, AB Çevre Faslı görüşmelerinde bile ses getirmiş ve Türkiye bu konuda eleştiri almıştı.
Ayrıca çevre mühendislerinin formasyonlarının yok sayıldığı ve diğer meslek dalları ile bir tutulduğu bu yönetmelikle ilgili bütün çevre sektöründe ve akademik camiada ciddi tartışmalar yaşanmıştı. Çevre Mühendisleri Odası’nın üyelerinden gelen destekle süreci TBMM ortamında ve TMMOB camiasında tartışmaya açması ile Çevre ve Orman Bakanlığı yanlış yaptığının farkına varmıştı. Zamanın Çevre ve Orman Bakanı bile en yakın çalışma arkadaşları ile ters düşmüş, kimse artık bu yönetmeliği savunamaz duruma gelmişti.
Bütün bu tartışmaların sonucunda bir yıl sonra yönetmelik değiştirildi. Geriye boşuna harcanmış binlerce TL eğitim ücreti, kurslara harcanan vakitler, iptal edilen sorular, şahibeli sınavlar ve işten çıkartılan Çevre Mühendisleri kaldı.
Şimdi ise karşımızda tam 5 ay önce yayımlanan ve büyük oranda yürürlüğe girmesine 1 ay kalmış olan başka bir Çevre Görevlisi Yönetmeliği var. Bu Çevre Görevlisi yönetmeliğinde de öncekiler kadar sorunlu bir çok madde değiştirilmeyi bekliyor.
Eski bir bakan, eski bir anlayış...
21 Kasım 2013 tarihinde çıkartılan yönetmelik her ne kadar 1 Ocak tarihinde yürürlüğe girmiş olsa da, hali hazırda kurulu olan 600'ü aşkın Çevre Danışmanlık firması için önemli değişiklikler 21 Mayıs 2014 tarihinde devreye giriyor. Yönetmeliğin geneline bakıldığında ise değişikliğin çevre danışmanlık firmalarının yapılarını düzenlemeye yönelik olduğu çok açık. Çevre danışmanlık firmalarının büyük bir kadroya sahip olması şartını koşan bu yönetmeliğin hazırlanmasında gizli bir elin varlığı hissediliyor.
Eski bir bakanlığın ürünü olan bu yönetmeliğin hazırlanmasının arkasında ne yazık ki sektörden ve katılımcılıktan uzak eski bir anlayış var. 2010 yılındaki sorunları büyük oranda çözen yönetmeliğin çıkartılmasının sonrasında Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) 2 önemli etkinlik yapmış ve "Bir sorun varsa biz bunun merkezindeyiz." ve "Sorun varsa çözümünü hep birlikte yaratalım." anlayışını ortaya koymuştu.
Kısaca bahsetmek gerekirse, 2011 yılında Antalya'da ÇMO'nun düzenlediği “Çevre Mühendisliği Eğitimi ve Meslek Alanındaki Gelişmeler Çalıştayı" ile çevre görevliliği dahil çevre mühendisliğini ilgilendiren her sorun Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün katılımı ile birlikte tartışmaya açılmış; ayrıca 2012 yılında düzenlenen ‘Çevre Danışmanlık Firmaları Toplantısı’nda çevre sektörünün sorunları bakanlığın Daire Başkanı düzeyinde katılımı ile tartışılmış ve çağrıcılığını ÇMO yapmıştı.
Ancak 2013 yılında bu yönetmeliğin çıkartılması sürecinde ne yazık ki, geniş katılımlı toplantılar yapmak veya çevre sektörünün iç dinamiklerini analiz etmek yerine, kapalı kapılar ardında bir yönetmelik hazırlanmış ve yayınlanma tarihinden kısa bir süre sonra da değişmesi gerektiği bakanlığın eski bürokratları tarafından itiraf edilmiştir.
Çevre Mühendisliğine sınav ve eğitim ısrarı...
Çevre mühendislerine sınav ve eğitim şartının konulması ve diğer mesleklere Çevre Görevlisi olmanın kolaylaştırılması gibi konular 2014 başı itibariyle yürürlüğe girdi. Bu son yönetmelikle, diğer meslek dallarına çevre mühendisliği ile ilgili bilgileri hap olarak sunan eğitim ve sınav sonrasında çevre görevlisi olmanın yolu açıldı. Vakit kaybettirilmeden de eğitimler düzenlendi.
Ne yazık ki, 2012 Nisan ayı itibariyle Çevre İzni ve Lisansı alması zorunlu olan tesislerin sadece %10'unun Çevre İznini almış olduğu bir dönemde 4 yıl boyunca eğitim almış olan çevre mühendislerine eğitim verilmesinde bu kadar hızlı olunması hayli düşündürücü. Düzenlenen eğitimlere bakıldığında ise katılımcıların %23'ünün mesleklerini yapmak için çırpınan yeni çevre mühendisleri olduğunu görüyoruz. Anlaşılan 2009 yılındaki yönetmeliği hazırlayan bürokratların almaktan korktukları veballeri yeni bakanlığımızın bürokratları almaya hazırlar.
Çevre Danışmanlık firmalarında fazla personel...
21 Kasım 2013 tarihinde çıkartılan yönetmeliğin en ilginç düzenlemelerinden bir tanesi de çevre danışmanlık firmalarındaki personel sayıları ile ilgili. Son düzenlemelerle personelde deneyim şartı arayan yönetmeliğe göre 5 yıllık olan koordinatörün yanında, 3 ve 2 yıllık olan personellere bir takım görevler ve yetkiler tanımlanmış ancak bunların dışında çevre danışmanlık firmalarında 2 tane daha çevre görevlisi istihdam edilmesi istenmesi de anlam verilemeyen maddelerden. Anlaşılan o ki, küçük ve orta çaplı yeni firmaların kurulmasında bir bariyer oluşturulması planmış. Yönetmeliğin bu maddeleri de değiştirilmeyi bekleyen konulardan bir tanesi.
Çevre Yönetim Birimlerine kısıtlamalar...
Çevre Görevlisi kavramı ortaya ilk atıldığında, sanayicilerin çevre ile ilgili yüklerini azaltmak ve bünyelerindeki mühendisleri çevre alanında kullanmalarının önleri açmanın öncelikli olduğu belirtilmişti. Bu konuda Çevre Yönetim Birimlerinin desteklenmesinin amaçlandığı bakanlıkça belirtilmişti. Ancak son yönetmelik değişikliği ile birlikte Çevre Yönetim Birimleri ağır bir darbe yemiş ve aynı firma içerisinde bakabildikleri tesis sayısı ciddi oradan kısıtlanmıştır.
Ayrıca tesislerdeki görev dağılımlarına da müdahale eden bu yönetmelik sonrasında 5 ay içerisinde firmalarda çevre konusunda taşeronlaşmaya mecbur kılınmıştır. Yıllardır kurulu olan kurumsal Çevre Yönetim birimlerinin yerini yıllık sözleşmeler üzerinde faaliyet yürüyen ve ticari kaygıların daha ağır bastığı özel danışmanlık firmaları almıştır.
Başka bir iş yapmazsın arkadaş! (Danışmanlık firmaları hariç)...
Çevre görevlisi ile ilgili çıkartılan yönetmelikte en dikkat çeken değişiklerden bir tanesi de çevre görevlilerinin başka bir yerde çalışamaması. İş hukukunda ve SGK mevzuatında yeri olan başka bir yerde çalışma hakkı, ne yazık ki, bu yönetmelikle engellenmeye çalışılmış. Bütün mühendislik dallarında yapılabilen İş Güvenliği Uzmanlığı veya Sorumlu Müdürlük gibi çalışmalar en son yönetmelikte yasaklanmış durumdadır ancak Çevre Danışmanlık firmasının OSGB olması ya da inşaat firması olması durumda yönetmeliğe göre her türlü çalışmanın serbest olması ciddi çelişkileri içerisinde barındırmaktadır.
Sonuç olarak, Çevre Mevzuatında son 5 yılda en çok üzerinde çalışılan ve düzeltmelere giden yönetmelik olan ‘Çevre Görevlisi Yönetmeliği’ hala içerisinde bir çok sorunu barındırmaktadır. Çevre izinleri aldırmak yerine muafiyet hakkı getiren, ÇED sürecini takip eden değil daima ÇED yeterlik tebliğlerini düzenleyen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda ciddi bir anlayış değişiminin yaşanmasını temenni ediyoruz. Yoksa her yanlış düzenleme çevre sektörü anlamında zaman, işgücü ve kaynak kaybı olarak bizlere ve ülkemize dönüyor. Umarım Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bütün bürokratları ile tüm bu sürecin katılımcılıkla ve şeffaflıkla çözüleceğine dair inancımızı bizlerle paylaşır.
Hasan Şevki ÇİFÇİ
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası
10. ve 11. Dönem Genel Sekreteri
21.04.2014 / İSTANBUL
